EKONOMİ
EYT’lilere Düşük Maaş Bağlanmıyor! Murat Özdamar Açıklıyor!
Sosyal Güvenlik Uzmanı Murat Özdamar, sizlerden gelen sorulara cevap veriyor.
Sosyal Güvenlik Uzmanı Murat Özdamar, sizlerden gelen sorulara cevap veriyor.
İşte bu hafta sizlerden gelen sorular ve Özdamar’ın cevapları:
EYT’liye Düşük Maaş Bağlanmaz
Soru: Aynı kurumda çalışmış ve EYT ile emekli olmuş birisi, hem senenin hem de prim günlerinin az olmasına rağmen benden fazla aylık alıyor. Bunun nedeni nedir? Fikret T.
Cevap: 3 Mart 2023 tarihinde yürürlüğe giren ve kamuoyunda EYT yasası olarak isimlendirilen kanun gereği, ilk defa 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı olanlar, emeklilikte yaşa tabi olmadan, yani bir yaş doldurmayı beklemeden emekli olabiliyor. EYT Kanunu, sadece yaş ile ilgili bir düzenleme öngördü. Dolayısıyla emekli maaş hesabı yönüyle, bir kişinin eski Kanunda aranan yaşı tamamlayıp emekli olması ile, yaşı tamamlamadan EYT yasası gereği emekli olması arasında bir fark yoktur. Yani EYT emeklisi, normal emekliden daha düşük emekli maaşı almaz. Aynı emekli maaşını alır. Emekli maaşının yüksekliği sadece prim gününün fazlalığıyla değil, aynı zamanda prim matrahının yüksekliğiyle de ilişkilidir. Prim günü az ama prim matrahı yüksekten yatırılan kişi, prim günü fazla ama prim matrahı düşük olan birisinden daha yüksek emekli maaşı alabilir. Ayrıca emekli maaşı, emekli olunan yıla göre de farklılık gösterebilir. Emeklinin maaşı enflasyon kadar artarken, daha sonra emekli olanın maaşına büyüme hızından pay eklenir. Bu nedenle daha sonra emekli olan, önce emekli olana göre bir miktar daha yüksek maaş alabilir. Örneğin; en düşük matrah ile 1999 yılında 5000 gün emekli olanın şu anki maaşı 11.368 TL. Oysa bu sigortalı aynı günlerle bugün emekli olsa bağlanacak maaş 15.792 TL olurdu. Bu fark büyümeden pay almakla ilgilidir.
Meslekten İleri Gelen Hastalıklar Meslek Hastalığı Sayılır
Soru: Ben 2011 yılından beri hipertansiyon hastasıyım. İşyerinde stresten dolayı bu hastalık nüksetti. 2023 yılında emekli oldum. Şimdi dava açma hakkım var mıdır? Rumuz: Emekli.
Cevap: Meslek hastalığı hali, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 14’üncü maddesinde düzenlenmiştir. Kanundaki düzenlemeye göre; Meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebep veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal engellilik halleridir. Dikkat edilirse, meslek hastalığı, yapılan meslekten ileri gelen hastalıklardır. Örneğin; maden işyerinde çalışanın akciğer hastalığı olan pnömokonyoz olması veya gürültülü işyerinde çalışanın işitme kaybı yaşaması gibi. Stresten kaynaklı hipertansiyon bir meslek hastalığı değildir. Bu nedenle işverenden çalışma gücü kaybından doğan maddi tazminat talep etme hakkınız bulunmamaktadır.
Görünmeyen Hizmetler İçin Belge Sunmak Gerekir
Soru: Ben, 1978 yılında Ankara Anafartalar Adliyesinde işe başladım. Daha sonra yurt dışına çıktım. Şimdi bu 1978 yılında Anafartalar Adliyesinde çalıştığımın evraklarını bulamıyorum. Cimer’e, SSK’ya başvurmadığım yer kalmadı. Cevap da alamıyorum. Bunun için ne yapabilirim? Faruk T.
Cevap: Geçmiş yıllarda TC kimlik numarası uygulaması olmadığından işçi olanlar SSK sicil numarası ile, memur olanlar ise Emekli Sandık Sicil numarası ile tescil edilirdi. Eğer memur olarak bir görevde bulunduysanız öncelikle çalıştığınız kurumdan hizmet belgesi almalı ve ardından SGK’ya başvurmalısınız. SGK, emekli sandık hizmetlerinizi SGK tescil kütüğüne işler. İşçi olarak çalıştıysanız, işyerinin SSK işyeri sicil numarası ile başvuruda bulunmalısınız. Eğer bu numarayı biliyorsanız veya bilmiyorsanız vergi numarası ve işveren unvanı ile SGK’ya başvurarak işverenin SGK’ya verdiği bordroları inceletebilirsiniz. İşveren tarafından adınıza prim ödenmişse, Sosyal Sigortalar Kurumu tarafından hizmetleriniz SGK tescil kütüğüne işlenir.
En Düşük Aylık Ödeme Uygulaması Var
Soru: Ben, geçen yıl Mart ayında 5600 gün prim üzerinden SSK emeklisi oldum. Temmuz ayında yatan emekli maaşım 10.008 TL. Benim ağır engelli bir erkek çocuğum var. Bana engelli bakım parası ödenir mi? Ben öldüğüm zaman, engelli oğluma maaşımın yüzde kaçı bağlanır? Asiye G.
Cevap: Başkasının bakımına muhtaç engelliye evde bakım ücreti ödemesi yapılır. Ancak bu ödeme için gelir şartı bulunmaktadır. Aynı evde yaşayan kişilerin gelirleri toplanarak kişi sayısına bölününce, ortalama gelir net asgari ücretin üçte ikisinden az, yani 11.334 TL tutarının altında olursa, evde bakım ödemesi yapılır. Buna göre siz ve çocuğunuz iki kişi olarak yaşıyorsanız, emekli maaşı dışında geliriniz yoksa veya geliriniz olsa bile, emekli maaşı ile birlikte 22.668 TL altında kalıyorsa, kişi başına düşen 11.334 TL altında kalacağından evde bakım parası alma hakkınız oluşur. Eğer üç kişi iseniz, geliriniz toplamının 34.002 TL’den az olması gerekmektedir. Evde bakım maaşı ödemesi için Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğüne başvurmanız gerekmektedir. Ölüm aylığı hissesi, aylık alan eş yoksa tek çocuk için yüzde 50 oranındadır. Ancak ölüm aylıklarında bir de en düşük aylık uygulaması vardır. Verdiğiniz bilgilere göre, 2000 yılından önce sigortalılığınız vardır. 2000 yılında önce sigortalı olanlar için tek bir kişiye bağlanacak aylık, emekli aylığını geçmemek üzere ek ödeme dahil 9.484 TL’dir. Sizin emekli maaşınız 9.484 TL tutarının üzerindedir. Bu nedenle ölümünüz halinde malul çocuğunuza bağlanacak aylık, size ödenen aylığın yaklaşık olarak yüzde 95’ine denk gelir.
Raporu ‘Süreli’ Emekliler, Raporunu Yenilemeli
Soru: Ben, vergi indirim belgesi ile bir yıl önce emekli oldum. Raporumun süresi nisan ayında doldu, ancak henüz raporu yenilemedim. Şimdi rapor alsam bir kaybım olur mu? İlyas U.
Cevap: Sağlık kurulu raporları süreli verilebilmektedir. Bu durumda sürenin bitmesiyle emekli aylığı durdurulur. Bu durumda, Sosyal Güvenlik Kurumuna üç ay öncesinden giderek hastane sevkini yaptırmalı ve sevk olunan hastaneden heyet raporu çıkartmalısınız. Eğer raporun bittiği tarihten itibaren üç ay içinde yeni bir rapor çıkarılırsa, emekli maaşı geriye doğru açılır ve bir kayıp yaşanmaz. Ancak üç ay geçtikten sonra rapor almanız halinde, emekli maaşı yeni rapor tarihinden itibaren, yani ileriye doğru bağlanır. Kayıp yaşamamak adına üç aylık süreyi geçirmemeniz önemlidir.
