EYT
EYT düzenlemesiyle ilgili 8 soru 8 cevap
Milyonlarca sigortalının merakla beklediği EYT düzenlemesine sayılı günler kala, kafalardaki soru işaretleri de arttı.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin’in daha önce yaptığı açıklamalara göre; sigortalılık başlangıcı 8 Eylül 1999 öncesinde olan yaklaşık 4.5 milyon kişi emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) düzenlemesi kapsamında olacak.
Bunlardan Haziran 2022 itibarıyla prim gün sayısı ve sigortalılık süresini dolduran ve yaş şartı kaldırıldığında hemen emekli olabilecek kişi sayısı 1.5 milyon civarında.
Her geçen gün, yani yasa çıkana kadar prim ve sigortalılık süresi tamamlandıkça sayının artması muhtemel.
İŞVEREN DE YAKIN TAKİPTE
Geriye kalanlar da zaman içinde sigortalılık süresi ve prim gün sayısını tamamlayıp emeklilik hakkı elde edecek.
EYT’lilerin büyük çoğunluğunu SSK primi ödeyen sigortalılar oluşturuyor. Bunların da yüzde 87’si halen bir işte çalışıyor.
Dolayısıyla iş dünyasını da yakından ilgilendiren bir süreçten bahsediyoruz. Çünkü kıdem, işten ayrılmalar, çalışacaksa sigorta primlerinde meydana gelecek artışlar da bu dönemde çokça konuşulacak ve çözüm yolları aranacak.
1- KİMLER EYT KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLİYOR?
Bakan Bilgin’in açıklamasına göre; emeklilik için 8 Eylül 1999 öncesindeki emeklilik şartları aranacak. Bu kapsamda 5000 prim gün sayısı artı kadınlarda 20 yıl, erkeklerde 25 yıl sigortalılık süresini yerine getirmiş olanlar yaş şartı aranmadan emekli olabilecek. Yine kadınlar 50 yaş, 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 gün sayısı ile erkekler de 55 yaş, 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 prim gün sayısı ile yaştan emekli olabilecek.
2- 8 EYLÜL 1999’DAN SONRA İŞE GİRENLERİN EYT’Lİ OLMA ŞANSI VAR MI?
Bu tarihten sonra işe girenlerde kadın 58, erkek 60 yaşını doldurup 7000 prim gün sayısına ulaşınca emekli olabiliyor. Yani EYT kapsamında olunmuyor. Ancak sosyal güvenlik sistemi sigortalılara önemli fırsatlar da sunuyor. Bir başka deyişle sigorta başlangıcının geri çekilebildiği durumlar var. Askerlik borçlanması bu anlamda öne çıkıyor.
3- ASKERLİK BORÇLANMASI YAPAN HERKES EYT KAPSAMINA GİREBİLİR Mİ?
Hayır. Askerlik borçlanması ile EYT kapsamına girilip girilemeyeceği, kişinin ilk sigortalılık başlangıç tarihine, askerlik hizmetinin ilk sigortalılık başlangıç tarihinden önce yapılıp yapılmadığına ve kaç ay askerlik yapıldığına göre değişiyor. Eğer askere işe girdikten sonra gidilmişse yapılacak askerlik borçlanmasının primi artırmak dışında bir faydası olmuyor. Yani yaşı geri çekmiyor. Eğer, askerlik hizmeti ilk sigortalılık başlangıcından önce yapılmış ise borçlanma durumunda borçlanılacak süre kadar sigortalılık başlangıcı geriye gidiyor. Bir başka deyişle ilk sigortalılık başlangıcından önceki askerlik hizmetinin borçlanılması durumunda, sigorta başlangıcı 8 Eylül 1999 ve öncesine gidiyorsa prim gün sayısı ve sigortalılık süresi şartını yerine getirerek EYT kapsamında emekli olmak mümkün olacak.
4- STAJ VE ÇIRAK SİGORTASI BAŞLANGIÇ SAYILIR MI?
Çırak veya stajyer sigortalılıklarında sadece kısa vadeli sigorta kolları (iş kazası, meslek hastalığı, hastalık) primi ödeniyor. Yani emeklilik için gereken uzun vadeli sigorta kolları için prim ödenmiyor. Bu nedenle bu süreler sigorta başlangıcı kabul edilmiyor. EYT hesabında da staj ve çıraklık sigortası dikkate alınmıyor.
5- EYT’DE BAŞVURU SÜRE SINIRI OLACAK MI?
Sigortalılık başlangıcı 8 Eylül 1999 ve öncesi olan kişiler için yaş şartının kaldırılması durumunda EYT kapsamında emekli olabilmeleri için sigortalılık süresi ve prim gün sayısı şartlarını yerine getirenler diledikleri zaman başvuru yapabilir. Hemen emekli olabilecek 1.5 milyon kişi yasa yürürlüğe girdiği an ister e-Devlet’ten isterse SGK merkezlerine giderek başvuru dilekçesini doldurarak işlem gerçekleştirebilecek.
6- EYT İLE EMEKLİ OLACAKLAR İŞTEN AYRILIRKEN BİLDİRİM YAPMAK ZORUNDA MI?
Sigortalı çalışan işten ayrılırken normalde işverenine belli bir süre önce (ihbar süresi) bildirimde bulunmalı. Aksi durumda sözleşmeyi fesheden tarafın tazminat ödemesi gerekiyor. Ama emeklilik, askerlik ve evlilik gibi durumlarda bu şart aranmıyor. Dolayısıyla, çıkacak EYT düzenlemesi kapsamında iş sözleşmesini feshedecek olan işçinin ihbar süresine uyma zorunluluğu olmayacak ve ihbar tazminatı ortaya çıkmayacak.
7- İŞVEREN EYT KAPSAMINDA OLANLARI İŞTEN ÇIKARMAYA ZORLAYABİLİR Mİ?
EYT kapsamında emeklilik şartlarını yerine getirmiş olmasına rağmen, emekli olmayarak çalışmayı tercih edecek personelin, işveren tarafından salt emeklilik şartlarını yerine getirdi diye işten çıkmaya zorlayamaz. Buna karşılık emekli olup tüm yasal haklarını alanların tekrar aynı işyerinde çalışmaya devam etmesi ise işverenle yapılacak yeni bir sözleşmeyle mümkün olabiliyor. Bu durumda çalışan emeklinin, emekli maaşında bir azalma olmaz. Ücret ise yeni sözleşmeye göre belirlenir.
8- EYT’DEN EMEKLİ OLAN BES BİRİKİMİNİ KESİNTİSİZ ÇEKEBİLİR Mİ?
Bireysel Emeklilik Sistemi’nde (BES) emeklilik için en az 10 yıl katkı payı ödenmiş olması ve 56 yaşın dolması gerekiyor. Bu şartların dışında sistemden çıkılması halinde kesintiler söz konusu oluyor. (CNN Türk)
