EPT, prim, yaş, staj ve çıraklık: Hesaplar sil baştan yapıldı! Emekliliği ucu ucuna kaçıranlara yeni tablo…

Son dönemde EYT düzenlemesiyle ilgili gelişmeler ve özellikle 1999-2000 sonrası sigorta girişi olanların durumu Türkiye’nin gündemine oturdu.

EYT yasasından yararlanamayanlar için kademeli yaş şartı gibi yeni düzenlemeler olup olmayacağı akıllara geldi. Bunun yanı sıra, kademeli emeklilik EPT, prim ve yaş indirimi gibi konular da sık sık gündeme geliyor. Bu konular emeklilik sürecinde prim ödeme, yaş şartı ve diğer faktörlerin nasıl etkilediğini ve emeklilik hakkını elde etmek için hangi düzenlemelerin yapılabileceğini içeriyor.

Geçtiğimiz aylarda EYT düzenlemesi Resmi Gazete’de yayımlandı ve milyonlarca kişi emekli maaşına kavuştu. EYT’lilerin maaş hesaplama ve bağlama işlemleri, SGK çalışanları tarafından gece gündüz demeden çalışılarak sürdürülüyor. Bu gelişmelerin ardından 1999-2000 sonrasına da kademeli emeklilik gündemde yerini aldı. Öte yandan EPT, prim, yaş indirimi, staj ve çıraklık hakkında detaylar merak konusu oluyor. Bu kapsamda son dakika gelişmeleri de yakından takip ediliyor.

EMEKLİLİĞİ UCU UCUNA KAÇIRANLAR…

EYT yasası ile bir yandan yaş şartı olmadan milyonlarca vatandaş emekli olurken bu yasayı küçük zaman dilimiyle kaçıranlar da bulunuyor. Örneğin 9 Eylül 1999 tarihinde sigortalı olmuş birisi bir gün önce sigortalı olan bir EYT’liye göre 17 yıl daha geç emekli oluyor. 9 Eylül 1999 sonrasında sigortalı olanlar kadınlarda 58 erkeklerde ise 60 yaşında ve 7 bin gün primle emekli olabiliyor. 2008 sonrasında ise prim gün sayısı 7200’e erkeklerde yaş şartı ise 61’e çıkıyor. Bu noktada 9 Eylül 1999 ve sonrasında sigortalı olanlar için de bir kademeli yaş indirimi söz konusu olabilecek. Peki nasıl olacak biraz daha yakından bakalım.

YAŞ ŞARTI ESNETİLEBİLİR

Türkiye’de ise EYT yasası ile milyonlarca insan yaş şartı olmadan emekli oluyor. Ancak bundan sonraki reform çalışmalarında yaş şartının tamamen ortadan kalkması mümkün görünmüyor. Burada emekli sayısı ile çalışan sayısı arasındaki dengenin sosyal güvenlik sisteminin devamı için korunması önemli. Ancak EYT düzenlemesini kısa sürelerle kaçıranlar açısından bir kademe çalışması gündemde. Burada 60 olan yaş şartının geriye doğru kademeli olarak çekilmesi söz konusu olabilecek. Burada prim ve yıl kriterleri devreye girecek.

2 KRİTER ÖNE ÇIKIYOR

Burada işe ilk girilen tarihe göre iki kriter öne çıkıyor. Öncelikle 8 Eylül 1999 sonrasında sigortalı olan birisi için prim şartının tamamlanması önem kazanıyor. Burada 2008’e kadar olan sürede 7 bin gün prim ödeyerek çalışmak gerekecek. İkinci kriter olarak düşünülebilecek şart ise yıl şartı. EYT sonrası için yıl şartı yok. Ancak kademeli yaş indiriminde bir yıl şartı konulabilir. Bu yine kadınlarda 20 erkeklerde 25 olabilir. Bu kriterlerin her ikisi de kullanılabileceği gibi bir tanesi de seçilebilir.

BAĞ-KUR PRİM EŞİTLİĞİ

Bütün bunlar tartışılırken bir yandan da Bağ-Kur ile SSK arasında prim eşitliğinin sağlanması da söz konusu. Bu durumda 9 bin gün olan erkek Bağ-Kur’luların prim gün şartını SSK’daki gibi kadınlarla eşitleyip 7200 güne çekilmesi söz konusu. Bu durumda Bağ-Kur’lulara 5 yıllık bir erken emeklilik avantajı gelecek.

3600-4500 GÜNLE KISMİ EMEKLİLİK

Öte yandan Bağ-Kur ile SSK arasındaki prim farkının giderilmesi kısmi emeklilikte de eşitliği sağlayabilir. Bu kapsamda 5400 gün olan kısmi emeklilik şartı da işe giriş tarihine göre 4500 gün ya da 3600 gün olarak uygulanabilir. Çünkü SSK’da 8 Eylül 1999 öncesinde kısmi emeklilik 15 yıl 3600 gün, sonrasında ise 25 yıl 4500 gün olarak uygulanıyor.

EYT STAJ BAŞLANGIÇ SAYILACAK MI?

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin konuyla ilgili yaptığı açıklamada “Staj mağdurları diye bir kavram doğru değil. Sağlık sigortası kamunun verdiği bir şey. Kamu staj yapana ‘orada başına bir şey gelebilir, onun için ben sigorta ediyorum’. Bu bir eğitim süreci, dolayısıyla orada mağduriyet söz konusu değil. Sosyal güvenlik sistemine kaydolmayı iş akdiyle gerçekleşen bir olayla başlatıyoruz.” ifadelerini kullandı. EYT’de stajın başlangıç sayılmasına veya geriye dönük staj borçlanmasına ilişkin bir karar bulunmuyor.

EV HANIMLARINA EMEKLİLİK

AK Parti seçim beyannamesinde yer alan özellikle ev kadınlarını ilgilendiren yeni emeklilik sistemi önümüzdeki günlerde bir reform çalışmasının yapılacağının da habercisi oldu. Özellikle ev kadınlarında çocuk sayısına göre emeklilik yaşının esnetilecek olması burada bir yeni yıpranma sistemini devreye sokacak. Bu gün uygulanan Fiili Hizmet Zammı benzeri bir uygulama ile annelere çocuk sayısına göre prim ilavesi ve yaş şartından indirim söz konusu olacak. Bütün bunların aslında bir reformla birlikte yapılması gerekiyor. Böylece bugün çok tartışılan emeklilik sistemi ve şartları da yeniden elden geçirilmiş olacak. (Takvim)

Bizi takip edin: