EYT
EYT’liler ne istiyor? Özgür Erdursun açıkladı
Sosyal Güvenlik Uzmanı Özgür Erdursun, EYT konusunda yanlış bir algı oluşturulduğunu belirterek, “Emeklilikte yaşa takılanlar; tüm emeklilik sistemini değiştirecek, emeklilikte erken bir emeklilik sistemi getirecek bir yasal değişiklik istemiyorlar.” dedi.
Sosyal Güvenlik Uzmanı Özgür Erdursun, TGRT Haber’de Yeşim Salkım’la Şeffaf Masa’nın konuğu oldu.
Erdursun’un EYT konusundaki açıklamaları şöyleydi:
‘EYT ERKEN EMEKLİLİK DEĞİLDİR’
“Türkiye’de emeklilik sistemi sık sık değişiyor. Bugün ülkemizde sigortalı olan kişiler 65 yaşında emekli oluyorlar. Emeklilikte yaşa takılma bir erken emeklilik değil. Önce bunu bilmemiz lazım. Şu anda Türkiye’de sigortalı olan herkes EYT’li mi? Değil.
8 Eylül 1999 tarihine kadar ilk defa sigortalı olanların hangi şartlarda emekli olacağı belliydi. Kadınlar 20, erkekler 25 yıl sigortalılık süresini ve 5 bin günü tamamlayın, emekli edelim dediler. 8 Eylül 1999’da yasa değişti. Yani ülkemizde 22 yıl, 8 ay, 15 gündür sigortalı olan kişiler EYT’li değil, bundan sonra sigortalı olacak kişiler de EYT’li değillerdir.
‘YASAL HAKLAR ALINDI’
Biz EYT’yi neden konuşuyor, tartışıyoruz? 8 Eylül 1999 tarihinde sigortalı olmuşsunuz. Kaç yıllık sigortalılık sürenizi ve prim sayınızı tamamlayacağınız belliyken, 1999 yılında kademeli emeklilik sistemiyle birlikte, yaşınızı 58 ve 60’a çıkardılar. 8 Eylül 1999 yılında çıkan yasayla beraber milyonlarca kişinin emeklilik hayalleri suya düştü. Düşünün siz ne zaman emekli olacağınızı hem iş yeriyle hem devletle bir protokol yapmışsınız. Prim gün sayınıza ulaştığınızda emekli olacaksınız. Yasalar geriye doğru işlemez normalde, EYT’de işledi. Geriye dönük sizin yasal haklarınızı ellerinizden aldılar.
‘EMEKLİLİK YAŞI UZADI MAAŞ DÜŞTÜ’
Bununla da yetinmeyelim dediler. Emekli aylığı hesaplama sistemini değiştirip, daha çok kişiye daha uzun süre emekli aylığı verebilmek için emekli aylığını sistemiyle beraber çalıştıkça, prim ödendikçe daha düşük emekli aylığı bağlanacak bir sistem getirelim dediler. Bununla beraber de hem emeklilik yaşı uzadı, hem de emekli olduğunuzda alacağınız emekli aylığını daha düşük duruma getirecek bir emekli aylığı sistemi bugün ülkemizde devreye girdi.
1999’unda kademeli emeklilik sadece gelmedi, bir de emekli aylığı hesaplama sistemi değişti. Daha sonra bu hesaplama sistemini değiştiren koalisyon hükümeti seçim dönemlerinde baraja takıldılar. 2008 yılında bu hükümet de emeklilik yaşını 65’e çıkardı, aynı zamanda aylık bağlanma oranlarını biraz daha düşürdü.
Ve bugün ülkemizde, 9 milyon emekli var, dul yetimle beraber yaklaşık 13.5 milyon emekli var. Ortalama emekli aylığı kaç lira biliyor musunuz? 3 bin 290 lira. Dul ve yetimlerde en düşük emekli aylığı da 2500 liraya tamamlanmıyor.
EYT’LİLER NE İSTİYOR?
Emeklilikte yaşa takılanlar; tüm emeklilik sistemini değiştirecek, emeklilikte erken bir emeklilik sistemi getirecek bir yasal değişiklik istemiyorlar. Sadece 8 Eylül 1999 tarihine kadar sigortalı olanları ilgilendiriyor. Bu tarihe kadar 11 milyon 759 bin kişi yasa çıktığında emeklilikte yaşa takılmıştır. Bunun 6 milyon 973 bini bugüne kadar emekli oldu zaten. Geriye 4 milyon 786 bin kişi kaldı. Bugün yasa çıksa 4 milyon 786 bin kişinin de hemen emekli olması mümkün değil. Aylık 30-40 bin kişi zaten emekli oluyor. Yani yasa çıktığında 700-800 bin kişi emekli olur. 3290 lira ortalama emekli aylığıyla beraber de yıllık yaklaşık 27 milyar lira maliyeti olan, aslında mağduriyetlerde maliyetler konuşulmaz ama… Maliyet de tartışıldığı için söylüyorum.
Şu anda Türkiye Cumhuriyeti Devleti, kur korumalı mevduatla 4 ayda sadece parası olan kişilerin paraları değer kaybetmesin diye 16 milyar 255 milyon lira ödedik.
Şöyle bir algı var: Sanki bugün yasa çıksa 4 milyon 786 bin kişi hemen emekli olacak, 200 milyar lira da maliyeti var. Devlet de bunu karşılayamaz gibi bir algı var. EYT’nin gerçek maliyeti bu değildir. Bugün Türkiye’de bir ayda Sosyal Güvenlik Kurumu’nın kasasına 68 milyar para girer. Prim geliridir. Yaklaşık olarak da 46-47 milyar da emeklilere aylık öder. Kasadan çıkan emekli aylıkları bellidir, emeklilerin sayısı bellidir. Ben zaten ortalamayı söylüyorum.
Türkiye’de zaten yasa çıkmasa da 300 bin kişi emekli olacak. O yüzden gerçek maliyetin 400 bin üzerinden hesaplanması lazım. Ben de bunu fazla fazla hesaplıyorum.”
