EKONOMİ
Emekli Zammı İçin Kötü Haber: Son 20 Yılın En Zor Zamanı
Yaklaşık 15 milyon emeklinin zam beklentisi içinde olduğu bir dönemde, 2023 senesi, resmi verilere göre emekliler için son 20 yılın en zor zamanlarından biri olarak kayıtlara geçiyor.
Yaklaşık 15 milyon emeklinin zam beklentisi içinde olduğu bir dönemde, 2023 senesi, resmi verilere göre emekliler için son 20 yılın en zor zamanlarından biri olarak kayıtlara geçiyor. 2003 yılında en düşük 4a emekli maaşının asgari ücrete oranı yüzde 1,47 idi. Yani, o dönemde en düşük emekli maaşı, asgari ücretin 1,5 katı seviyesindeydi. Ancak, 2023 yılının ikinci yarısında bu oranın 0,66’ya düştüğü görülüyor, yani en düşük emekli maaşı asgari ücretin üçte ikisini geçmiyor.
Bu durumda, 15 milyon emeklinin gözü hükümetin açıklayacağı zam oranında. Ancak, resmi verilere göre 2023 senesi, bazı emekliler için kök aylıkların geride olduğu bir dönem olarak öne çıkıyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı (HMB), kök aylıkları tamamlamak adına 7 bin 500 lira ödeme yapıyor. Ancak, zamlar genellikle kök aylıklara etki ediyor.
Hükümet, HMB’nin tamamladığı miktarı artırmazsa, yüzde 50 gibi yüksek bir zam oranı bile olsa, milyonlarca emeklinin alacağı fiili zam bu oranın altında kalabilir. Bazı emeklilerin maaşı, olası yüksek zamlara rağmen artmayabilir, bu da bu kişilerin 7 bin 500 TL’lik maaş almaya devam etmelerine neden olabilir.
TÜİK’in açıkladığı resmi enflasyon verilerine göre, kasım itibarıyla son beş ayda enflasyon yüzde 34 arttı. Aralık enflasyon verilerinin açıklanmasıyla birlikte son altı aylık enflasyon ortaya çıkacak.
Bu durumda, 4a’daki en düşük emekli maaşı 10 bin 986 lira olacakken, 4b’de ilk grupta 9 bin 837 liraya yükselirken, ikinci grupta bu maaş miktarı 7 bin 744 lira olacak. 4c maaşları ise 14 bin 245 lira seviyesinde olacak.
Ancak, yüzde 50 zam yapılsa bile, maaşlardaki gerçek artış oranları şu şekilde: 4a’da yüzde 46,5, 4b’nin ilk grubunda yüzde 31,2, diğer grupta ise sadece yüzde 3,3. 4c’deki fiili artış oranı ise yüzde 50’ye denk geliyor.
Eğer hükümet 7 bin 500 liralık “takviyeli” maaşı güncellemezse, özellikle 4b’deki emekliler için büyük bir hayal kırıklığı yaşanabilir. Zam oranının yüzde 45’in altında kalması durumunda ise 4b’de kök aylıkları 5 bin 163 lira olan emeklilerin maaşı fiilen artmayacak.
Peki, köy aylığı 7 bin 500 liranın altında olan ve Hazine takviyesi ile 7 bin 500 lira aylık alan kaç emekli var? Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın yaptığı iyileştirmeler kapsamında, 2019 yılında bin TL olarak belirlenen emekli alt sınır aylığı, 2020 yılında bin 500 TL’ye, ardından 2022 yılı Ocak ayında 2 bin 500 TL’ye yükseltildi. 2022 yılı Temmuz ayı itibariyle 3 bin 500 TL’ye çıkan emekli alt sınır aylığı, 2023 yılı Ocak itibariyle 5 bin 500 TL’ye çıkarıldı.
2023 yılı Nisan ayı itibariyle dosya bazında ödenen aylıkların 7 bin 500 liraya yükseltilmesiyle, SGK’nin Mart 2023 verilerine göre 8,8 milyon emekli vatandaş bu düzenlemeden yararlanacaktı. “Emeklilikte Yaşa Takılanlar” (EYT) olarak tanımlananların çoğunun emekli olmasıyla bu sayı biraz daha artmış olabilir, ki bu toplam emekli sayısının yarıdan fazlasını temsil ediyor.
Hazine destekli 7 bin 500 liralık en düşük maaş, güncellemeyle fiilen yüzde 50 artsa bile, en düşük emekli maaşı 11 bin 250 TL olacak. Ancak, henüz zamlanmayan asgari ücretin 11 bin 402 lira olduğu göz önüne alındığında, emeklilerin bu aşırı iyimser zamla bile nasıl geçinebileceği büyük bir soru işareti olarak duruyor.
SGK’nin Eylül 2023 verilerine göre, emekli sayısı dosya bazında 14 milyon 958 bin 820; kişi bazında ise 15 milyon 751 bin 971. Son 20 yılda emekliler için en kötü dönem olarak kaydedilen 2023 yılı, bu verilerle bir kez daha teyit ediliyor. 2003 yılında en düşük 4a emekli maaşının asgari ücrete oranı yüzde 1,47 iken, 2023 yılının ikinci yarısında bu oranın 0,66’ya gerilemiş olması, en düşük emekli maaşının asgari ücretin üçte ikisini geçmediğini gösteriyor.
