TÜRKİYE
65 yaş aylığı, işsizlik maaşı, staj ücreti, kıdem tazminatı, engelli aylığı, GSS primi… İşte yeni asgari ücretle değişecekler…
Milyonlarca vatandaş asgari ücrete yapılacak zamdan dolayı heyecanla beklerken, bu zamın birçok alanda da etkisi olacak. Asgari ücret artışıyla birlikte staj ücreti, işsizlik maaşı, 65 yaş aylığı, engelli aylığı, kıdem tazminatı ve genel sağlık sigortası (GSS) primleri gibi ödemelerde de artış yaşanacak.
Yaklaşık 7 milyon çalışan, asgari ücrete yapılacak zam haberiyle ilgileniyor. Asgari ücret tespit komisyonu toplantıları, bugün itibarıyla başladı ve bu ay içinde asgari ücret belirlenecek. Bu zam oranında, birçok ödeme ve maaşta artış gerçekleşecek.
İşsizlik maaşı, kişinin ortalama brüt kazancının yüzde 40’ı kadar ödeniyor. Ancak en yüksek işsizlik ödeneği, aylık brüt asgari ücretin yüzde 80’ini geçemiyor. Yeni asgari ücrete yüzde 30 zam gelirse, en düşük işsizlik maaşı 5.125 lira, en yüksek işsizlik maaşı ise 10.250 lira olacak. Yüzde 40 zam gelirse en düşük maaş 5.519 lira, en yüksek maaş ise 11.039 lira olacak. Yüzde 50 zam gelirse en düşük işsizlik maaşı 5.913 lira, en yüksek maaş ise 11.827 lira olacak.
Asgari ücret artışıyla birlikte askerlik ve doğum borçlanması tutarı da artacak. Şu anda en düşük prim günlük 106,75 lira, en yüksek prim ise 693,89 lira. Asgari ücretin yüzde 30 artması durumunda en düşük prim 138,77 lira, yüzde 40 artması durumunda 149,45 lira, yüzde 50 artması durumunda 160,12 lira olacak. En yüksek prim ise yüzde 30 artması durumunda 902 lira, yüzde 40 artması durumunda 971,44 lira, yüzde 50 artması durumunda 1.040,83 lira olacak.
Genel Sağlık Sigortası (GSS) primleri de asgari ücret artışı kadar yükselecek. Geliri brüt asgari ücretin 3’te birinin altında olan kişilerin primleri devlet tarafından karşılanırken, geliri bu seviyenin üzerinde olanlar kendi primlerini ödüyor. GSS primi hesaplaması, brüt asgari ücretin yüzde 3’ü üzerinden yapılıyor. SGK, 2023’ün ilk 6 ayı için GSS primini aylık 300,24 lira olarak belirlemişti. Asgari ücrete yüzde 30 zam gelirse, en düşük GSS primi 390,3 lira, yüzde 40 zam gelirse 420,33 lira, yüzde 50 zam gelirse 450,36 lira olacak.
65 yaş aylığı da yeni asgari ücretle birlikte değişiklik gösterecek. Mevcut olarak 2.604 lira olarak ödenen 65 yaş aylığı, asgari ücretin yüzde 30 zam gelmesi durumunda 3.385 liraya, yüzde 40 zam gelmesi durumunda 3.645 liraya, yüzde 50 zam gelmesi durumunda ise 3.906 liraya yükselecek.
Engelli aylığı da asgari ücret artış oranına bağlı olarak değişecek. Yüzde 40-69 arasında engelli olanlar için asgari ücretin yüzde 30 zam gelmesi durumunda engelli aylığı 2.072 liraya, yüzde 40 zam gelmesi durumunda 2.231 liraya, yüzde 50 zam gelmesi durumunda ise 2.391 liraya yükselecek. Yüzde 70 ve üzerinde engellilik oranına sahip olanlar için ise yüzde 30 zam gelirse engelli aylığı 3.109 liraya, yüzde 40 zam gelirse 3.348 liraya, yüzde 50 zam gelirse 3.588 liraya çıkacak.
İsteğe bağlı sigorta primleri de asgari ücret artışına paralel olarak yükselecek. Kişinin belirleyeceği prim tutarı için alt ve üst sınırlar bulunmaktadır. En az brüt asgari ücretin yüzde 32’si, en fazla ise brüt asgari ücretin 7,5 katının yüzde 32’si kadar prim ödenebiliyor. Asgari ücrete yüzde 30 zam gelmesi durumunda en düşük isteğe bağlı prim 4.162 lira, yüzde 40 zam gelmesi durumunda 4.482 lira, yüzde 50 zam gelmesi durumunda ise 4.803 lira olacak. En yüksek prim ise yüzde 30 zam gelirse 31.224 lira, yüzde 40 zam gelirse 33.626 lira, yüzde 50 zam gelirse 35.425 lira olacak.
Ayrıca, çalışanların her ay brüt maaşlarından yüzde 3 kesinti yapılarak Bireysel Emeklilik Sistemi’ne (BES) aktarılıyor. Bu kesinti tutarı da asgari ücret artışıyla birlikte yükselecek.
Özetlemek gerekirse, asgari ücret artışıyla birlikte işsizlik maaşı, askerlik ve doğum borçlanması, GSS primleri, 65 yaş aylığı, engelli aylığı, isteğe bağlı sigorta primleri, staj ücretleri, rapor ücretleri ve Bireysel Emeklilik kesintiler de artış yaşanacak. İşsizlik maaşı, çalışanın ortalama brüt kazancının yüzde 40’ı kadar ödeniyor ve en fazla aylık brüt asgari ücretin yüzde 80’ini geçemiyor. Yeni asgari ücrete yüzde 30 zam gelmesi durumunda en düşük işsizlik maaşı 5.125 lira, en yüksek ise 10.250 lira olacak. Yüzde 40 zam gelirse en düşük işsizlik maaşı 5.519 lira, en yüksek ise 11.039 lira olacak. Yüzde 50 zam gelirse en düşük işsizlik maaşı 5.913 lira, en yüksek ise 11.827 lira olacak.
Askerlik ve doğum borçlanması tutarı da asgari ücret zammı kadar artacak. Mevcut durumda en düşük prim günlük 106,75 lira, en yüksek prim ise 693,89 lira. Asgari ücretin yüzde 30 artması durumunda en düşük prim 138,77 lira, yüzde 40 artması durumunda 149,45 lira, yüzde 50 artması durumunda ise 160,12 lira olacak. En yüksek prim ise yüzde 30 zam gelmesi durumunda 902 lira, yüzde 40 zam gelmesi durumunda 971,44 lira, yüzde 50 zam gelmesi durumunda 1.040,83 lira olacak.
Genel Sağlık Sigortası (GSS) primleri de asgari ücret zammı kadar artacak. GSS primleri, geliri brüt asgari ücretin üçte birinin altında olan kişiler için devlet tarafından karşılanırken, geliri bu miktarın üzerinde olanlar ise primlerini kendileri öder. GSS prim hesaplaması brüt asgari ücretin yüzde 3’ü alınarak belirlenir. SGK, 2023’ün ilk 6 ayı için GSS primini aylık 300,24 lira olarak belirlemişti. Asgari ücrete yüzde 30 zam gelirse en düşük GSS primi 390,3 liraya, yüzde 40 zam gelirse 420,33 liraya, yüzde 50 zam gelirse ise 450,36 liraya yükselecek.
Asgari ücret artışı aynı zamanda 65 yaş aylığına da yansıyacak. Mevcut 65 yaş aylığı 2.604 lira olarak ödeniyor. Yüzde 30 zam gelmesi durumunda 65 yaş aylığı 3.385 liraya, yüzde 40 zam gelmesi durumunda 3.645 liraya, yüzde 50 zam gelmesi durumunda ise 3.906 liraya yükselecektir.
Engelli aylığı da asgari ücret artış oranına bağlı olarak değişecek. Yüzde 40-69 arasında engelli olanlar için asgari ücretin yüzde 30 zam gelmesi durumunda engelli aylığı 2.072 liraya, yüzde 40 zam gelmesi durumunda 2.231 liraya, yüzde 50 zam gelmesi durumunda ise 2.391 liraya yükselecektir. Yüzde 70 ve üzerinde engellilik oranına sahip olanlar için ise yüzde 30 zam gelmesi durumunda engelli aylığı 3.109 liraya, yüzde 40 zam gelmesi durumunda 3.348 liraya, yüzde 50 zam gelmesi durumunda ise 3.588 liraya yükselmesi beklenmektedir.
İsteğe bağlı sigorta primleri, kişinin kendi belirlemesiyle birlikte üst ve alt sınırlara tabidir. En az brüt asgari ücretin yüzde 32’si, en fazla ise brüt asgari ücretin 7,5 katının yüzde 32’si kadar prim ödenebilmektedir. Asgari ücrete yüzde 30 zam gelmesi durumunda en düşük isteğe bağlı prim tutarı 4.162 lira, yüzde 40 zam gelmesi durumunda 4.482 lira, yüzde 50 zam gelmesi durumunda ise 4.803 lira olacak. En yüksek prim tutarı ise yüzde 30 zam gelmesi durumunda 31.224 lira, yüzde 40 zam gelmesi durumunda 33.626 lira, yüzde 50 zam gelmesi durumunda ise 35.425 lira olacaktır.
Ayrıca, çalışanların her ay brüt maaşlarından yüzde 3 kesinti yapılarak Bireysel Emeklilik Sistemi’ne (BES) aktarılıyor. Asgari ücret artışıyla birlikte bu kesinti miktarı da artacak.
Son olarak, asgari ücretli çalışanların kıdem tazminatı tavanı da artacak. Mevcut durumda asgari ücretlinin kıdem tazminatı tavanı 10.008 lira olarak belirlenmişti. Asgari ücrete yüzde 30 zam gelmesi durumunda kıdem tazminatı tavanı 13.010 liraya, yüzde 40 zam gelmesi durumunda 14.011 liraya, yüzde 50 zam gelmesi durumunda ise 15.012 liraya yükselmesi beklenmektedir.
Asgari ücret artışının yanı sıra, asgari ücretlilerin rapor ücretleri, staj ücretleri ve diğer ödemeleri de artacak. Ayakta tedavide günlük rapor parası yüzde 30 zam gelmesi durumunda 290,55 liraya, yüzde 40 zam gelmesi durumunda 312,9 liraya, yüzde 50 zam gelmesi durumunda ise 335,25 liraya yükselecektir. Yatarak tedavide günlük rapor parası ise yüzde 30 zam gelmesi durumunda 217,98 liraya, yüzde 40 zam gelmesi durumunda 234,7 liraya, yüzde 50 zam gelmesi durumunda ise 251,52 liraya yükselmesi beklenmektedir.
Okullardan işletmelere staj yapmak için giden lise ve üniversite öğrencilerine ödenen staj ücreti de yeni asgari ücret artış oranı kadar yükselecektir. Mevcut durumda 2.552 lira olarak belirlenen staj ücreti, asgari ücretin yüzde 30 artması durumunda 3.317 liraya, yüzde 40 artması durumunda 3.572 liraya, yüzde 50 artması durumunda ise 3.828 liraya yükselecektir.
Asgari ücretin artmasıyla beraber, birçok maaş ve ödeme kaleminde değişiklikler yaşanacak. Bu değişiklikler asgari ücrete yapılan zam oranında gerçekleşecektir. Bu nedenle milyonlarca çalışan, asgari ücretin belirleneceği toplantıları ve zam oranını merakla beklemektedir. Asgari ücret artışının yanı sıra, diğer maaş ve ödemelerdeki artışlar da çalışanların maddi durumlarını olumlu yönde etkileyecektir.
