Emeklilik
16 Milyon Emekliye Zam Rehberi! Emekli Maaşlarına Üçlü Artış Olacak! Gözünüz Aydın
Günümüzde yaklaşık 17 milyon emekli, 2024 yılının Ocak ayında gerçekleşecek olan ilk zam haberini dört gözle bekliyor. Bu dönemde emekli maaşlarına hem enflasyona dayalı artışlar hem de refah payı eklemeleri öngörülüyor. Ayrıca, taban maaşın da artırılması gündemde önemli bir yer tutuyor. Ancak, milyonlarca emekli, emekli maaşı hesaplamasının karmaşıklığına takılıyor.
Emekli maaşı hesaplaması, Türkiye’de emekli aylıklarını belirleyen temel faktörlerden biri olan kişilerin çalışırken Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) bildirdiği kazançlarla yapılır. Bu kazançlar, bireyin işe giriş tarihinden emekli oluncaya kadar olan süre boyunca hesaba katılır. Emekli aylığı hesaplaması için üç ayrı dönem göz önünde bulundurulur:
- 1999 öncesi dönemde, yüksek aylık bağlama oranı ve güncelleme katsayısı kullanılır.
- 1999 ile 2008 arasındaki dönemde, aylık bağlama oranı düşse de enflasyon oranları güncelleme katsayısına yansıtılır.
- 2008 sonrasında, yine düşük aylık bağlama oranı kullanılırken enflasyon oranı ve büyüme hızı gibi yeni güncellemeler devreye girer. Bu üç döneme ait hesaplamalar bir araya getirilerek emekli aylığı belirlenir.
Emeklilerin maaşları, çalışma hayatları boyunca bildirilen kazançlarına bağlı olarak değişir. Örneğin, asgari ücretten kazanç bildirenler veya yüksek maaş aldıkları halde SGK’ya asgari ücretten bildirenlerin maaşları daha düşük olur. Ayrıca, 3600 günden az prim ödeyerek kısmi emekli olanların da maaşları daha düşük olabilir.
Yüksek emekli maaşı alabilmek için kişinin çalışma hayatı boyunca asgari ücretin üzerinde brüt maaş kazanmış olması gerekmektedir. Sadece son birkaç yılın yüksek kazancı emekli aylığını etkilemez, tüm çalışma hayatı göz önüne alınır. Ayrıca, birden fazla işyerinden sigortalı olmak ve kazanç bildirmek de emekli aylığını artırabilir.
Kök maaş, emeklilerin kazançlarına göre hesaplanan net bir miktarı gösterir. Bu maaşa her ay yüzde 4 oranında ek ödeme eklenir ve bankaya yatırılır. Bankaya yatırılan miktar, emekli aylığınızı gösteren hesaplamadaki ana miktarı temsil eder. Kök maaşı, e-devlet üzerinden görüntülemek mümkündür. E-devletteki “net maaş” bölümü, sizin kök maaşınızı gösterir. Bu rakama yüzde 4’lük ek ödeme eklenir ve ayrıca taban maaşla tamamlanır.
Taban maaş uygulaması, özellikle pandemi döneminde başlamıştır ve en düşük emekli maaşını belirlemek amacıyla kullanılır. Hükümet, en düşük emekli maaşını belirler ve şu anda uygulanan taban maaş 7.500 TL’dir. Kök maaşınıza göre hesaplanan asıl emekli maaşınız bu rakamın altındaysa, devlet tarafından aylık taban maaşa tamamlanır. Yani, prim ödemelerinize göre kök maaşı 6.000 TL olarak hesaplanan bir emekliye 1.500 TL destek verilerek toplamda 7.500 TL ödenir. Bu ek ödeme, aylık değil, bir sosyal destek olarak verilir.
Kök maaş uygulaması tüm emekliler için geçerlidir ve net maaş, kazançlara göre hesaplanırken yüzde 4’lük ek ödeme eklenir. Memur emeklileri de diğer emekliler gibi her ay yüzde 4 oranında ek ödeme alır. Taban maaş uygulaması ise SSK ve Bağ-Kur emeklileri için geçerlidir.
Emeklilerin kazançlarına ve primlerine dayalı olarak hesaplanan kök aylıkları, zam için de bir referans olarak kullanılır. Taban maaşı tamamlamak için ödenen sosyal destekler aylık olmadığı için emeklinin gerçek maaşına zam yapılır. Örneğin, kazançlarına göre 6.000 TL maaşı olan bir emekliye 1.500 TL sosyal destek verilerek 7.500 TL taban maaş ödenir. Ancak bu zam, asıl maaşa uygulanır. Örneğin, yüzde 50 artış yapılırsa, bu emeklinin aylığı 9.000 TL’ye çıkar.
Emekliler, her yıl Ocak ve Temmuz aylarında enflasyona bağlı olarak zam alır. SSK ve Bağ-Kur emeklileri, 6 aylık enflasyon oranında artış alırken, memur emeklileri toplu sözleşme ve enflasyon farkı da alır. Hükümet
, çıkan enflasyon oranını yükselterek zamları artırabilir. Yasal düzenlemelerle eklenen bu ilave artış, refah payını oluşturur ve böylece emekliler enflasyonun üzerinde bir artış alır.
Taban maaşın Ocak ayında artırılması gündemde olduğunda, bu artış emeklilere yapılan sosyal ödemeleri de artırır. Yeni belirlenen taban maaşın altında kök aylığı olan emeklilere ödenen miktar, taban aylığa tamamlanır.
Ocak ayı ile birlikte emeklilerin maaşları artacaktır. SSK ve Bağ-Kur emeklileri, Haziran ayından bu yana oluşan 6 aylık enflasyon kadar artış alırken, memur emeklileri yüzde 15 toplu sözleşme zammı ve 6 aylık enflasyon farkı da alabilirler. Yapılacak refah payı artışıyla birlikte maaşların yaklaşık olarak yüzde 50 civarında artması beklenmektedir.
Emekli maaşlarının ve zamlarının belirlenmesi karmaşık bir süreç olsa da, Ocak ayına yaklaşırken milyonlarca emeklinin dikkatle beklediği bir konudur. Gelecekteki güncellemeler ve değişiklikler, emeklilerin finansal durumunu büyük ölçüde etkileyebilir.
