Politika
Bakan Bolat: İlk defa Suriye’ye geçişlerde valilerimiz 10 güne kadar izin verecekler
Ticaret Bakanı Ömer Bolat, MÜSİAD ve İnternational Businnes Forum (İBF) tarafından Gaziantepte organize edilen Türkiye-Suriye İktisadi İşbirliği Zirvesine katıldı. Programda Bakan Bolatın yanı sıra, Gaziantep Valisi Kemal Çeber, Büyükşehir Belediye Başkanı Fatma Şahin, milletvekilleri, ilçe belediye başkanları, MÜSİAD Genel Başkanı Mahmut Asmalı ile Suriye ve Türkiye’den sanayiciler yer aldı.
EĞİTİM DÖNEMİNİN ARDINDAN GEÇİŞLER HIZLANACAKTIR
Programda konuşan Bakan Bolat, “8 gümrük kapımız halen açıktır. Cilvegözü, Öncüpınar, Çobanbey, Karkamış, Akçakale, Ceylanpınar ve Zeytindalı kapılarımız faaldir. Nusaybinde ve İslahiyede gümrük kapılarımız kapalı olup, iç gümrük olarak hizmet vermektedirler. Bu gümrük kapılarımızı artan ticaret hacmine bağlı olarak önemli bölümü yatırım programına alınmış ve önemli yatırımlar yaptığımızı ifade etmek istiyorum. 9 Aralıktan 29 Ocak tarihine kadar olan sürede Suriyeye açık olan 8 faal sınır kapımızdan toplamda 81 bin 576 Suriyeli kardeşimiz güvenli geri dönüşler sağlamışlardır. Dışişleri Bakanlığımız ve AFAD, bu çalışmaları koordine etmektedir. Eğitim döneminin ardından geri dönüşler çokça hızlanacaktır. Suriyede hükümetin yerleşmesi, yeniden imar çalışmalarıyla beraber göçe zorlanan Suriyeli kardeşlerimiz ülkelerine dönüp, ülkelerinin yeniden inşasına katkıda bulunacaklardır. 8 Aralık devriminden sonra Türkiye olarak Suriyeye yönelik ihracat hedefimizde bir önceki döneme kıyasla yüzde 53lük bir artış var. Günlük ve haftalık verilere baktığınızda da 11 Ocakta hazırlanan yeni gümrük sistemi uygulamaya konulduktan sonra da ihracatımızdaki artışın yükselmeye devam ettiğini görmekteyiz. 11 Ocaktan 30 Ocak tarihine kadar geçen 20 günlük sürede Suriyeye açılan kapılarımızda, Türkiyeden Suriyeye çıkış yapan ticari araç sayısı, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 30luk bir artış kaydetmiştir. Önümüzdeki dönemde ortaya koyacağımız imkanlarla 2 ülke ilişkileri ticari olarak çok daha gelişecektir” dedi.
YAYLADAĞ GÜMRÜK KAPISINI TİCARET GEÇİŞİNE AÇACAĞIZ
Ticaret Bakanı Ömer Bolat, “Biliyorsunuz 8 Aralık tarihinde çok önemli bir devrim gerçekleşti. 61 yıllık Baas rejimi, 53 yıllık Esed dönemi ve 13 yıllık iç savaş döneminin ardından muhalif devrimciler ve özgür Suriye için büyük acılar çeken ve büyük bir direniş gösteren Suriye halkı, İdlibden Şama ulaşarak Beşer Esed yönetimini devirdi. Bu noktada 910 kilometre kara sınırımız olan sadece tarihi, dini, kültürel ve sosyal değil aynı zamanda güçlü ekonomik bağlarımızın olduğu Suriyede yaşanan bu gelişmeler hepimiz size büyük bir sevinç uyandırmıştır. Ticaret Bakanlığı olarak 8 Aralıktaki gelişmelerin hemen ardından yıllardır kapalı olan Yayladağ Gümrük Kapısını Cumhurbaşkanımızın talimatıyla 9 Aralık 2024te yolcu geçişine tekrar açtık. Ticaret geçişini de açmak istiyoruz. Bu konuda Suriyede yetkili kardeşlerimiz 1 aylık bir hazırlık süreci istediler. Onlar hazır olduğu zaman Hataydaki Yayladağ Gümrük Kapımızı inşallah ticaret geçişine de açacağız” diye konuştu.
SÖZ KONUSU GÜMRÜK KARARI SADECE TÜRKİYEYE ÖZGÜ DEĞİLDİ
Bakan Bolat, “Türkiyede misafir olan Suriyeli kardeşlerimizin geri dönüşlerinde kafa karışıklığı olmasın diye Türkiyeden Suriyeye geçerken götürebilecekleri ev eşyaları, otomobil ve ziynet eşyaları ve nakit para miktarı bakımına bir rahatlama sağladık. Hem göçlerin hem geri dönüşlerin hem de ticaretin canlandırılması noktasında bütün gümrük kapılarımızdaki yapılabilecek hususları, açık konuları tespit edip hemen işleme koyduk. 8 Aralıktan sonra Türkiye-Suriye sınırındaki 8 gümrük kapımızda gerekli önlemleri aldık” dedi.
Suriyede yeni kurulan hükümetin gümrük vergilerine zam yaptığına yönelik çıkan haberlerin yanlış anlaşıldığını belirten Bolat, bunun sadece Türkiyeye yönelik bir zam olarak lanse edildiğini ancak Türkiyeye özel olmadığını vurguladı. Bolat, “Bazı konular bazı kesimlerce yanlış anlaşıldı ve kimi kesimlerce de sadece Türkiyeye yönelik olarak alınmış gibi gösterilerek yeni Suriye yönetimiyle, Türkiye ilişkileriyle de biraz böyle olumsuzluk yaymaya çalışan açıklamaları takip ettik. Bu açıklamalar karşısında Ticaret Bakanlığı olarak da doğru açıklamaları 5-6 defa almak üzere anında yaptık. Burada vurgulamak isteriz ki söz konusu gümrük kararı sadece Türkiyeye özgü değildi. Suriyenin dünyadaki tüm ülkelere ve tüm ürünlere kapsayan bir uygulamasıydı” dedi.
İSTİKRARLI BİR KOMŞUMUZ OLSUN İSTİYORUZ
Bakan Bolat, şöyle devam etti:
“Türkiye-Suriye Serbest Ticaret Antlaşması 2011 yılında iç savaş çıkınca akamete uğramıştır. Yeniden uygulamaya alınması ve görüşmesi noktasında Suriyeli yetkili kardeşlerimizle görüşmeler yapacağız. Amacımız; yeni ve özgür Suriyenin inşası ve ihtiyacında, ticaretinde, üretiminde Türkiye olarak kazan kazan prensibiyle güçlü iş birliği ve güç birliği yapmaktır. Suriye ile ekonomik iş birliğimizin ortaklık temelinde her ülkenin ve halklarının yararına olarak gerçekleştirme hedefi ve arzusundayız. Çünkü Suriyeye 910 kilometrelik sınırımız var. Suriye farklı etnik topluluklardan ve farklı mezhebin topluluklarından oluşan birlik içinde, beraberlik içinde istikrarlı bir komşumuz olsun istiyoruz.”
SURİYE’DE EKONOMİ VE ÜRETİM YÜZDE 50 DÜŞTÜ
Bakan Bolat, “60 milyar dolarlık bir gayrisafi milli hasılaya sahip olan Suriyede, 2024 yılı sonu itibarıyla maalesef ekonomisinin ve üretiminin yüzde 50 oranında düştüğünü söylemek istiyorum. Hesaplamalar bu yönde. 2010 yılında 29 milyar dolar olan toplam dış ticaret hacmi de verilere göre 2023te 6 milyar dolar civarındaydı. Burada Türkiyenin 2010 yılında iç savaş öncesinde Suriyeye 2,5 milyar dolar civarında bir ticaret hacmi vardı. İç savaşla bu büyük oranda durmuştu. Türk Silahlı Kuvvetlerinin Kuzey Suriyedeki katliamı durdurmak ve terörle mücadele etmek için gerçekleştirdiği operasyonlardan sonra Suriyenin kuzeyinde yaklaşık 5,5-6,5 milyon nüfuslu Suriyeli kardeşlerimizin bölgesiyle yapılan dış ticarette 2024 yılında Türkiye ihracatı 2 milyar 190 milyon dolar, Türkiyenin Suriyeden ithalatı ise 438 milyon dolar olmak üzere karşılıklı ticaret hacmimiz 2 milyar 620 milyon dolar; iç savaş öncesi olan ticaret hacminden daha yükseğe çıkmıştı. Bu yıl 2025 yılının Ocak ayında ise Suriyeye ihracatımız yüzde 43 artışla 250 milyon dolardır. Ticaret ve sanayinin ve ticaret alanında çok daha çeşitliliğin olacağına inanıyoruz. Bir de dış ticarete önem verdiğimiz bu dönemin sonunda Türk lirasının Suriye ile dış ticarette büyük ölçüde kullanılması olmuştur. Bu 13 yıllık süreçte şunu gördük ki 2024 verilerini söylüyorum; Suriye ile yaptığımız ihracatta Türk lirasının kullanımı yüzde 34,6ya yükselmiştir. Suriyeye yaptığımız ihracatta da yüzde 27,4 oranında Türk lirası kullanılmaktadır. Önümüzdeki süreçte ticarette Türk lirasının kullanımına ilişkin büyük bir potansiyel olacağını belirtmek isterim. 2024 verileriyle Türkiyeden Suriyeye yapılan ihracatın yüzde 78i kara yolu ile yüzde 19u da deniz yolu ve yüzde 3ü de diğer yollarla gerçekleştirilmiştir. Suriyeden ithalatımızda yüzde 93 kara yolu, yüzde 7 oranında deniz yolu kullanılmıştır. Şam hava yolunun ihyası, Şama kadar demir yolu bütünlüğü sağlanması M4 ve M5 kara yollarında yapılan çalışmalar gibi birçok alanda Suriyeye Türk müteahhitleri destek vereceklerdir. Bu çalışmalarla yatırım, ticaret, sanayi ve tarım gibi bütün bu alanlarda yeni ortaklıklar iş ve güç birliği yapmak gibi yöntemlerle Türkiye Suriye iş birliğinin zirveye ulaşacağına inanıyorum. Yeni Suriyenin başarılı bir şekilde kurulacağına yürekten inanıyorum” dedi.
YENİ DÖNEMDE, YENİ BİR TİCARET REJİMİNE GEÇECEĞİZ
Hükümet olarak önemli kararlar aldıklarını belirten Bakan Bolat, “Geçenlerde Kabine Toplantımızda aldığımız önemli bir kararı paylaşmak istiyorum. Esed döneminde ihracatı yasaklanan bazı ürünler vardı. Bunlar hükümet kararıyla genelgelerle belirlenmişti. Transit ticarette sınırlı ürünler vardı. Yeni dönemde perşembe ve cuma günü yeni bir ticaret rejimine geçeceğiz. İhracatı yasaklı ya da sınırlı ürünlerin kapsamını en ileri şekilde genişletiyoruz. 2-3 ürün dışında Suriye ile ticaret serbest olacaktır. Hükümet olarak önemli kararlar aldık. Kara yolu geçişleriyle alakalı olarak Türkiyeden Suriyeye geçen orada yatırım, ticaret yapma konusunda görüşmeler yapmak isteyen binlerce müracaatlar vardı. Bu noktada yeni sistemle iş insanlarımız tarafından Türkiyeden Suriyeye geçmek için izin talebi sınır vilayetlerimizdeki valiler tarafından arşiv araştırması yapılmak suretiyle hızlıca karara bağlanacaktır. Arşiv araştırmasında terör suçu, her türlü kaçakçılık suçları, nitelikli dolandırıcılık ve insanlığa karşı suçlar gibi suç türleri üzerinde yapılacak arşiv araştırmalarından sonra geçişlere izin verilecektir. Geçişler pasaportla yapılacaktır. İlk defa geçişlerde valilerimiz 10 güne kadar izin verecekler. İkinci ve diğer geçişlerde Suriyedeki sanayi veya ticaret odalarından onaylı davet mektubu ya da yazı alınmak suretiyle süre sınırı konulmaksınız valiliklerimiz işlem yapacaktır. Hava yoluyla geçişlerde ise Suriye tarafından Türkiyeye gelmek isteyen iş insanları için özel bir vize uygulaması olacaktır. Türkiye Şam Büyükelçiliği ve Halep Konsolosluğuna başvuracaklar. İstizan adı verilen bir vize türüyle onlar da Türkiyeye sınırlı süreli olarak gelip ticaret yatırım görüşmelerini yapabileceklerdir” diye konuştu.
