Türkiye
ANTALYA- Anadolu parsının DNA’sı için yeni proje
DOĞA Koruma ve Milli Parklar (DKMP) Genel Müdürlüğü ile Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi iş birliğiyle Anadolu parsının daha detaylı ve geniş kapsamlı DNA örneğinin alınması için yeni bir çalışma yürütülüyor. 2022de idrar örneği alınıp Dünya Gen Bankasına kaydı sağlanan DNA için bu kez kıl ve tüy gibi örnekleri alınmaya çalışılıyor. Dr. öğretim üyesi Yasin Ünal, “Bireyimizden yeni DNAlar almak üzere çalışmalar başlattık. Ve bunları da var olan diğer bütün bireylerle karşılaştırıp, yeni bir DNA analizi istiyoruz” dedi.
Dünyada leopar, Anadolu tarihindeki kullanımı nedeniyle Bilim Kurulu tarafından pars olarak isimlendirilen ve bilimsel çalışmalara göre tüm dünyada leoparların sekiz alt türünden biri olan Anadolu parsının nesli tükendiği düşünülürken, 2019 yılının Ağustos ayında Batı Akdenizde ilk kez görüntülendi. Anadolunun en önemli karasal yırtıcı memeli türü olan parsın o dönem idrar örneğinden DNA çalışması yapıldı. Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi (ISUBÜ) Yaban Hayatı Ekolojisi ve Yönetiminden Dr. Öğretim Üyesi Yasin Ünal, DKMP 6ncı Bölge Müdürlüğünden Hasan Uysal, ISUBÜden Dr. öğretim görevlileri Ahmet Koca ve Mevlüt Zenbilci ile WWF- Türkiyeden Mustafa Önder Ersin tarafından da bu konuda bir makale hazırlandı. Uluslararası uygulamalı ekoloji ve çevre araştırma dergisinde yayımlanan makaleyle dünya literatürüne giren ve Dünya Gen Bankasına Anadolu parsı olarak kaydedilen Anadolunun gizemli efsanesiyle birlikte ISUBÜ ve DKMP uzmanları yeni bir çalışma daha yapıyor. Anadolu parsının bu kez daha geniş kapsamlı DNAsının çıkarılmasıyla çalıma yürütülüyor.
‘İRAN VE KAFASYADAKİ DE ANADOLU PARSI’
Kafkas ve İran parslarının da aslında Anadolu parsı olduğunu söyleyen Dr. Yasin Ünal, “Kafkas parsı denilen Panthera pardus ciscaucasica ve İran parsı denilen Panthera pardus saxicolor türleri bizim bölgemizde yayılış gösteren alt türler. Bu alt türlerle ilgili 2017 yılında bir çalışma başlatıldı. Denildi ki; Bu bölgede acaba hangisidir gerçek olan isimlendirme açısından. Yapılan çalışmada bu bölgedeki isimlendirmesi en erken olan 1896 yılında Panthera pardus tulliana ve artı bilimsel çalışmanın sonucunda şu söyleniyor. Anadolu bölgesi, İran, Kafkasyayı kapsayan bölgedeki artık alt türün ismi Anadolu parsıdır. Yani Panthera pardus tulliana şeklinde bilimsel sonuç var. Biz de tarihimiz, kültürümüz açısından ismine Anadolu parsı diyoruz. İrandaki de Anadolu parsıdır, Kafkasyadaki de Anadolu parsıdır” dedi.
KIL- TÜY ÖRNEKLERİ ALINMAYA ÇALIŞILIYOR
Anadolu parsının Dünya Gen Bankasına kaydının yapılması ve yeni DNA çalışmalarıyla ilgili Dr. Ünal, şu bilgileri verdi:
“DKMP 6ncı Bölge Müdürlüğünün yaptığı bir çalışmada fotokapana şöyle yansıyor; birey gezerken sahada bir idrar atıyor. Biz buna siymek diyoruz. Hem kendi kokusunu bırakması hem de işte o alanı gezdiğini gösteriyor. Bu idrar hemen swap alındıktan sonra bize, üniversitemize geldi. Biz bunu Sivas Cumhuriyet Üniversitesine gönderdik. Orada dünyadaki farklı bireylere ait genlerden bir analiz yapıldı. Bizim gönderdiğimiz alt türün hiçbirine uymadığı tespit edildi. Biz de şöyle bir çıkarım yaptık. Bizim bölgemizde zaten Anadolu parsı 40 yıl önce gözükmüş en son ve bugüne kadar bölgede bir DNA analizi yapılmamış ve bunu bu şekilde yorumladık. Fakat şimdi TÜBİTAK projemiz kapsamında biraz daha irdelenmeye ve bilimsel amaçlı olarak çalışmaya başlandığı için genle çalışan Doç. Hüseyin Ambarlının şöyle bir teklifi oldu. Türkiyedeki var olan kıl, tüy, postlardan ya da milli parklardaki bireylerden örnekler alalım ve bu türümüzden de bir örnek çalışması yapalım. Bunları tekrar analiz yapalım. Daha bilimsel, dayanağı yüksek bir çalışma şeklinde bir plan gelişti. Şu anda bunu yapıyoruz. Bu konuda bireyimizden yeni DNAlar almak üzere çalışmalar başlattık. Ve bunları da var olan diğer bütün bireylerle karşılaştırıp, yeni bir DNA analizi istiyoruz. Görüntülenen bireyden henüz kıl, tüy gibi örnek alınamadı, alınabilmesi için de 400e yakın fotokapan çalışıyor.”
Haber: Mehmet ÇINAR – Kamera: Burak YALMAN/ANTALYA, –
