Türkiye
Toplumsal hafızayı diri tutan tanıklık süreci; deprem belgeselleri
AÜ İletişim Fakültesi Öğretim Görevlisi Dr. Gökhan Evecen, 6 Şubat 2023 depremlerini konu alan 137 YouTube belgeselini inceleyerek, afetin toplumsal hafızadaki yerini değerlendiren bir makale yayımladı. Uluslararası çapta dikkati çeken Witnessing the 2023 earthquakes in Turkey through YouTube documentaries (YouTube belgeselleriyle Türkiyedeki 2023 depremlerine tanıklık) isimli makalenin, 6 Şubat 2023 depremlerinin üzerinden geçen bir yıllık süreçte dijital mecralarda üretilen içeriklerin, depremin unutulmaması adına önemli bir tanıklık işlevi gördüğünü ortaya koyduğunu aktaran Evecen, belgesellerin tarihe tanıklık yaptığını belirtti.
SADECE KAYIT TUTMAKLA KALMIYORLAR
Depremin ardından organize edilen yardım ve kurtarma çalışmalarının hem belge niteliğinde hem de toplumsal dayanışmayı gösteren içeriklere dönüştüğünü belirten Evecen, “Bu üretimler sadece kayıt tutmakla kalmıyor, aynı zamanda geçmişi hatırlatıyor, geleceğe belge bırakıyor. Belgesellerin, unutmaya meyilli toplum yapımıza karşı hafızayı diri tutan bir işlevi var” dedi.
GÜNDEM DEĞİŞTİKÇE İLGİ AZALDI
Süreç içinde en yoğun içerik üretiminin, depremin yıl dönümüne denk geldiğini vurgulayan Evecen, “İlk günlerde büyük toplumsal refleksle içerikler üretildi, zamanla gündem değiştikçe ilgi azaldı. Yıl dönümü, hafızanın canlandığı bir eşik oldu. Bu da afetin unutulmaması adına içerik üretiminin sürekliliğini gerekli kılıyor. Afet anının yanı sıra sonrası da önem taşıyor” diye konuştu.
AFET ÇOK BOYUTLU BELGELENDİ
Belgesel üretiminin artık sadece medya profesyonellerine ait olmadığını belirten Evecen, “Youtuberlardan belediyelere, sivil toplumdan özel sektöre kadar herkes kendi bakış açısıyla tanıklık etti. Bu çeşitlilik afetin çok boyutlu olarak belgelenmesini sağladı, ancak aynı zamanda nesnellik kaygısını da zayıflattı. Yine de bu içerikler, toplumsal belleği canlı tutan veriler olarak büyük önem taşıyor. Araştırma bunun altını çiziyor” dedi.
HER BELGESEL BİR HATIRLATMA
Araştırmasının Avustralyada, uluslararası bir akademik dergide yayımlandığını belirten Evecen, “Asrın felaketi yalnızca bir doğal afet değil, toplumsal bir kırılma anıydı. Bu nedenle unutulmaması, yalnızca bilimsel değil, insani bir sorumluluk. Her belgesel bir hatırlatma, her içerik bir tanıklıktır. Asrın felaketi aradan iki seneden fazla geçmiş olmasına rağmen uluslararası alanda da dikkat çekmeye devam ediyor” diye konuştu.
