‘Tabyalar, Çanakkale SavaÅŸları’nda vurucu unsur oldu’

Son gelişmeleri kaçırmamak için Google News sayfamızı takip edin. Butona tıkladıktan sonra açılan sayfanın sağ üst tarafında yer alan yıldızlı "Takip Et" simgesine dokunmanız yeterlidir. Takip Et

ÇANAKKALE BoÄŸazı’nın Avrupa ve Anadolu yakasındaki tabyalardan yapılan top atışlarının, savaşın kaderini deÄŸiÅŸtirdiÄŸini söyleyen Çanakkale Onsekiz Mart Ãœniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Ãœyesi Dr. Mithat Atabay, “Tabyalar, Çanakkale SavaÅŸları’nda vurucu unsurlar oldular. Tabyalardan atılan toplar gemilere ağır hasarlar verecek ÅŸekilde kendini gösterirken, mayınlara çarparak da onların infilak etmesini saÄŸlamış ve 18 Mart Zaferi böylece kazanılmıştır” dedi.

Çanakkale BoÄŸazı’nı korumak için inÅŸa edilen kalelerin yanı sıra boÄŸazın güvenliÄŸi için Avrupa ve Anadolu kıtalarına 16 tabya inÅŸa edildi. Sultan Abdülmecid, Sultan Abdülaziz ve Sultan Abdülhamid dönemlerinde inÅŸa edilen Anadolu yakasındaki Orhaniye Tabyası, Karanlık Liman Tabyası, Topçamlar Tabyası, Çakaltepe Tabyası, Dardanos Tabyası, Hamidiye Tabyası, Çimenlik Tabyası, Mecidiye Tabyası ile Avrupa yakasındaki Tarihi Gelibolu Yarımadası’nda bulunan ErtuÄŸrul Tabyası, Domuzdere Tabyası, Kayalık Tepe Tabyası, Yıldız Tabyası, Mecidiye Tabyası, Hamidiye Tabyası, Namazgah Tabyası ve DeÄŸirmen Burnu Tabyası ile boÄŸazın güvenliÄŸi artırılmaya çalışıldı. Kalelerin yanı sıra inÅŸa edilen bu tabyalar ile Mehmetçik, 107 yıl önce dünyanın en güçlü donanmalarına geçit vermeyerek ‘Çanakkale Destanı’nı yazdı. 

‘TABYALAR, SAVAÅžIN KADERÄ°NÄ° DEĞİŞTÄ°RDÄ°’

Tabyaların, sabit savaÅŸ tesisleri olarak özellikle 19’uncu yüzyıl savaÅŸ tekniÄŸine uygun yapıldığını söyleyen Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Ãœyesi Dr. Mithat Atabay, “Bu tabyalar özellikle önemli su yollarının bulunduÄŸu yerlerde, doÄŸu bölgelerinde ise önemli geçit yollarında ve ÅŸehirlerde yapılmış olan tesislerdi. 1’inci Dünya Savaşı sırasında Çanakkale bölgesinde bulunan tabyalar savaşın kaderini deÄŸiÅŸtiren önemli unsurlar oldu. Bu bölgedeki tabyalar aslında daha Çanakkale SavaÅŸları baÅŸlamadan önce 19’uncu yüzyılda Sultan Abdülmecid, Sultan Abdülaziz ve 2’nci Abdülhamid dönemlerinde yapılmıştır. Çanakkale BoÄŸazı’nın tahkimatı konusunda bu tabyalar boÄŸazın giriÅŸinden baÅŸlamak üzere 3 kategoride yapılmıştı. BoÄŸazın giriÅŸinde, boÄŸazın orta kısmında ve birde merkezde olan tabyalar olarak karşımıza çıkar. Bu tabyalar karşılıklı olarak hem Anadolu tarafında hem de Rumeli tarafında yapılmıştır. Dolayısıyla boÄŸazdan geçecek gemilerin ya da geçmeye teÅŸebbüs edecek unsurların her iki taraftan da çapraz ateÅŸe maruz kalmasını saÄŸlayacak olan özellikleri vardı” dedi.

‘TABYALARDAN ATILAN TOPLAR GEMÄ°LERE AÄžIR HASAR VERDÄ°’

Merkez tabyalarına uzun menzilli topların yerleştirildiğini kaydeden Dr. Atabay, şöyle konuştu:

“Bu toplar, eÄŸer boÄŸaza girecek gemiler olursa onları uzun menzille bertaraf etmeye yarayan unsurlar olarak karşımıza çıkar. Genellikle merkez tabyalarının savaÅŸ menzilleri 14 bin 800 metre uzunluÄŸunda bulunuyordu ki bu oldukça yüksek mesafedir. BoÄŸazın giriÅŸindeki tabyalarda ise menziller daha kısaydı. BoÄŸaza yaklaÅŸacak gemileri bertaraf etmek ve batırmak amaçlı olarak ağır bataryalar karşımıza çıkıyor. Çanakkale SavaÅŸları’na baktığımız zaman ilk günden itibaren yani 19 Åžubat 1915 tarihinden itibaren boÄŸazın giriÅŸinde bulunan tabyalar, özellikle açık denizden ateÅŸe maruz kaldı. Bu baÄŸlamda ilk etapta baktığımız zaman gerek Seddülbahir bölgesinde gerekse Kumkale bölgesindeki tabyalar zaman zaman hasarlara uÄŸramasına raÄŸmen hemen tamir edilerek yeniden savaÅŸa hazır hale geliyordu. 18 Mart 1915’teki büyük saldırı sırasında ise boÄŸaza giriÅŸ bölgesindeki tabyalar etkisiz hale getirilmiÅŸ olmasına raÄŸmen orta bölgesinde ve merkezdeki tabyalar büyük baÅŸarılar elde ettiler. Özellikle daha sonra ismi Hasan Mevsuf Tabyası olarak deÄŸiÅŸen Dardanos Tabyası, Rumeli Mecidiye Tabyası, Anadolu Hamidiye Tabyası ve Çimenlik Kalesi’ndeki Tabya savaşın öğleden sonraki gidiÅŸatında önemli rol üstlendiler. Özellikle Anadolu Hamidiye Tabyası, topçu birliklerinin de merkezi konumunda bulunuyordu. Ä°htiyaç olan yerlere teknik eleman buradan karşılanarak gönderilmiÅŸtir. O yüzden tabyalarda askerlerin yetiÅŸtirilmesi ve sürekli olarak talim yapması saÄŸlanırken, aynı zamanda Çanakkale SavaÅŸları’nda vurucu unsurları olmuÅŸlar. Tabyalardan atılan toplar gemilere ağır hasarlar verecek ÅŸekilde kendini gösterirken, mayınlara çarparak da onların infilak etmesini saÄŸlamış ve 18 Mart Zaferi böylece kazanılmıştır.” 

Çanakkale SavaÅŸları tarihinde Rumeli Mecidiye Tabyası’nda görev alan Seyit Onbaşı’nın, en çok bilinen isim olduÄŸunu söyleyen Atabay, “Rumeli Mecidiyesi’nde özellikle öğleden sonraki savaÅŸ sırasında taşıdığı mermisiyle tarihimizdeki yerini almıştır. Oradaki top bataryasının vincinin arızalanması üzerine ağır olan bir mermiyi Seyit Onbaşı ve arkadaÅŸları kaldırarak topa sürmüşlerdir hatta 1 defa deÄŸil 4 defa aynı topu kaldırarak ateÅŸ edilmesini saÄŸlamış, anlatımlara bakıldığında vurduÄŸu gemi savaÅŸ dışı kalmıştır. Bu çok önemlidir ama Anadolu Hamidiye Tabyası’nda da Cideli Mehmet ÇavuÅŸ var. Ä°smini çok fazla duymuyoruz ama burada büyük bir kahramanlık göstermiş hatta kendisi burada ÅŸehit olmuÅŸtur. Yine Çanakkale BoÄŸazı’nın giriÅŸinde bulunan bir baÅŸka tabyada ise Trabzonlu Murtaza var. Büyük baÅŸarılar göstermiÅŸler ama isimleri Seyit Onbaşı kadar günümüze yansımamıştır” dedi.

FOTOÄžRAFLI

Son gelişmelerden ilk siz haberdar olmak için bizi takip edin.