Prof. Dr. KarataÅŸ: Çanakkale Cephesi’ndeki ÅŸehit sayısında yüzde 20 kayıp var

Son gelişmeleri kaçırmamak için Google News sayfamızı takip edin. Butona tıkladıktan sonra açılan sayfanın sağ üst tarafında yer alan yıldızlı "Takip Et" simgesine dokunmanız yeterlidir. Takip Et

ÇANAKKALE Onsekiz Mart Ãœniversitesi (ÇOMÃœ) Ä°nsan ve Toplum Bilimleri Tarih Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Murat KarataÅŸ, “Åžefik Hüsnü Deymer’in Çanakkale Cephesi’nde, Merkez Hastane’de doktorluk yaparken tuttuÄŸu istatistiksel bir rapora denk geldik. Bu çalışmada Åžefik Hüsnü Bey, 15 sayfa boyunca ÅŸehitlerin tek tek isimlerini yazmış. Ben de 1998’de Milli Savunma Bakanlığı tarafından yayınlanan ‘Åžehitlerimiz’ kitabında 1916 yılında Åžefik Hüsnü Bey’in yaptığı bu istatistiksel raporla karşılaÅŸtırdım. KarşılaÅŸtırınca ‘Åžehitlerimiz’ kitabında Åževki Hüsnü Bey’in hazırladığı rapor arasında yüzde 80’lik bir benzerlik olduÄŸunu gördüm. Yüzde 80 oranında ÅŸehit künyeleri uyumluydu ancak yüzde 20’lik bir kayıp vardı” dedi.

Çanakkale SavaÅŸları’nın üzerinden 108 yıl geçmesine raÄŸmen döneme dair yeni bilgiler ortaya çıkıyor. ÇOMÃœ Ä°nsan ve Toplum Bilimleri Tarih Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Murat KarataÅŸ, Çanakkale Cephesi’nde doktor olarak görev yapan Åžefik Hüsnü Deymer’e ait resmi raporları inceleyerek yaptığı çalışmada, Çanakkale Cephesi’nde ÅŸehit olan asker sayısına iliÅŸkin yeni veriler elde etti. Çanakkale SavaÅŸları’nda resmi rakam olarak 56-57 bin civarında ÅŸehit kaydı olduÄŸunu söyleyen Prof. Dr. KarataÅŸ, “Bunları 1998 yılında Milli Savunma Bakanlığı tarafından 5 cilt olarak yayınlanan ‘Åžehitlerimiz’ isimli eserden öğreniyoruz. Bu eserdeki kayıtlara göre 57 bin civarında Çanakkale Cephesi’nde ÅŸehit olduÄŸu yazılı ve kayıtlı” dedi.

‘DAHA DOÄžRU VERÄ°LERÄ° BARINDIRIYOR’

Prof. Dr. KarataÅŸ, “1998’den bu yana da ‘Åžehitlerimiz’ eseri temel alınarak birçok çalışma yapıldı. Çanakkale SavaÅŸları’nda ÅŸehit olan Bursalılar, Konyalılar, Çanakkale Cephesi’nde Anafartalar’da ÅŸehit olanlar ya da Seddülbahir’de, Kumkale’de ÅŸehit olanlar gibi. ‘Åžehitlerimiz’ eseri, resmi bir eser olduÄŸu için önemli ve ana kaynak olarak kullandığımız çalışma. Fakat 1915 yılındaki askeri evraklar ve harp ceridelerine baktığımızda yeni veriler ortaya çıkmaya baÅŸladı. Çanakkale Cephesi’nde çeÅŸitli yerlerde 1915 yılında doktor olarak görev yapan kimi subayların çeÅŸitli notları var. 1915 yılına ait olan bu evraklar aslında ÅŸehit künyelerini tam kaydeden raporlar. Bu raporlar, olayın hemen arkasından yazıldığı ve hastane kayıtlarına dayalı olduÄŸu için daha doÄŸru verileri barındırıyor. Bunlar, Osmanlı askerinin not ettiÄŸi resmi evraklar” diye konuÅŸtu.

‘Ä°STATÄ°STÄ°KSEL BÄ°R SONUCA ULAÅžMAK Ä°STENMÄ°Åž’

Bu evraklardan en önemlilerinden bir tanesinin Åžefik Hüsnü Deymer’in tuttuÄŸu raporlar olduÄŸunu söyleyen Prof. Dr. KarataÅŸ, “Çanakkale SavaÅŸları Enstitüsü içerisinde yaptığımız çalışmalarda Åžefik Hüsnü Deymer’in Çanakkale Cephesi’nde, Merkez Hastane’de doktorluk yaparken tuttuÄŸu istatistiksel bir rapora denk geldik. Bu raporda Åžefik Hüsnü Deymer, ‘Avrupa’da öğrendiÄŸim istatistik bilimine göre burada çalışma yapmak istiyorum’ diyor. Bu çalışma aslında kendi isteÄŸiyle yaptığı bir çalışma. Anadolu Yakası’ndaki merkez hastane dahil, birliklere baÄŸlı ya da seyyar hastaneler dahil buraları 1916 yılının ÅŸubat ayında dolaÅŸarak hastanelerin tuttuÄŸu ÅŸehit ve yaralı defterlerini inceliyor ve bir rapor hazırlıyor. Bu yaklaşık 16 sayfalık bir rapor. Raporda da Çanakkale Cephesi’nde vefat edenler genelde başından mı bacağından mı vuruluyor ya da nefessiz kalarak mı ÅŸehit oluyor. Buna dair istatistiksel bir sonuca ulaÅŸmak istenmiÅŸ” dedi.

‘HER 10 ÅžEHÄ°TTEN EN AZ 2’SÄ°NÄ°N KAYDI YAPILMAMIÅž’

Çanakkale Cephesi’nde ÅŸehit olmuÅŸ ama 1998 yılında Milli Savunma Bakanlığı’nın kitabına kaydedilmemiÅŸ ÅŸehit isimleri olduÄŸunu anlatan Prof. Dr. KarataÅŸ, “Bu çalışmada Åžefik Hüsnü Bey, 15 sayfa boyunca ÅŸehitlerin tek tek isimlerini yazmış. Baba adını, anne adını, doÄŸum yerini, nerede ÅŸehit olduÄŸunu, hangi tarihte ÅŸehit olduÄŸunu, nasıl ÅŸehit olduÄŸunu tek tek yazmış. Ben de 1998’de Milli Savunma Bakanlığı tarafından yayınlanan ‘Åžehitlerimiz’ kitabında 1916 yılında Åžefik Hüsnü Bey’in yaptığı bu istatistiksel raporla karşılaÅŸtırdım. KarşılaÅŸtırınca ‘Åžehitlerimiz’ kitabında Åževki Hüsnü Bey’in hazırladığı rapor arasında yüzde 80’lik bir benzerlik olduÄŸunu gördüm. Yüzde 80 oranında ÅŸehit künyeleri uyumluydu ancak yüzde 20’lik bir kayıp vardı. Çanakkale Cephesi’nde ÅŸehit olmuÅŸ ama 1998 yılında Milli Savunma Bakanlığı’nın kitabına kaydedilmemiÅŸ ÅŸehitlerimizin isimleri ortaya çıktı. Çanakkale Cephesi’nde her 10 ÅŸehitten en az 2 tanesinin kaydının yapılmadığı gibi bir genelleme yapabiliyoruz” diye konuÅŸtu.

‘YÃœZDE 80’LÄ°K BENZERLÄ°KTE DE YÃœZDE 50’LÄ°K BÄ°R HATA VAR’

Çanakkale SavaÅŸları ile ilgilenen akademisyenlerin Çanakkale Cephesi’ndeki 57 bin resmi ÅŸehit sayısını önceden beri az bulduklarını söyleyen Prof. Dr. KarataÅŸ, “Önceden de bu tarz deÄŸerlendirmeler yapıyorduk ama bunu resmi, bilimsel olarak kanıtlayamıyorduk. Bu çalışma ile akademisyenlerin öngörüsü bilimsel olarak kanıtlamış oldu. Åžehit künyelerinde kaydedilmemiÅŸ yüzde 20’lik bir kayıp var. Bu çok büyük bir oran. Ayrıca yüzde 80’lik benzerlikte de yüzde 50’lilik bir hata var. Bu hatalar kimi yerde memleket kimi yerde baba adı kimi yerde ÅŸehadet tarihi kimi yerde ÅŸehadet yerinin yanlış kaydedilmesinden kaynaklanıyor. ÖrneÄŸin Åžefik Hüsnü Bey’in aldığı notta Çanakkale Cephesi’nde Çanakkaleli HalimoÄŸlu Yusuf, 4 Mart 1915 tarihinde ÅŸehit olmuÅŸ görünüyor ama ‘Åžehitlerimiz’ kitabında Bilecik’e kaydedilmiÅŸ. Bugün Bilecikliler, Çanakkaleli olan bu ÅŸehidi Bilecikli zannediyor. ÖrneÄŸin, ‘4 Mart 1915 Arıburnu Cephesi’nde ÅŸehit olmuÅŸ’ diyor, 4 Mart 1915’te Arıburnu cephesi daha açılmadı. Burada ÅŸehit olma ihtimali yok. Çok daha çarpıcı bir örnek var; 19 Haziran 1915 tarihinde ÅŸehit olan Bursalı Ahmet oÄŸlu Ahmet’in ÅŸehadet yeri olarak ÇiÄŸiltepe yazılmış. Çanakkale’de ÇiÄŸiltepe diye bir yer yok” açıklamalarında bulundu.

‘NET ÅžEHÄ°T SAYISINI ORTAYA ÇIKARABÄ°LÄ°RÄ°Z’

Bu sorunun çözülmesi için askeri evrakların yeniden okunması gerektiÄŸini dile getiren Prof. Dr. KarataÅŸ, “Ana kaynak olarak kullandığımız, Milli Savunma Bakanlığı’nın yayınladığı 1998’de yapılan çalışma Çanakkale SavaÅŸları’ndaki ÅŸehit sayılarını yüzde 20 oranında eksik veriyor. Åžehitlerin künye bilgileri Osmanlıca olarak hatalı yazılmış ya da kaydedilmiÅŸ olabilir. Osmanlıcadan okunanlar hatalı okunmuÅŸ ya da hatalı ÅŸekilde baskıya girmiÅŸ olabilir. Ancak Çanakkale Cephesi’nde yüzde 20’lik ÅŸehit künye kaydı eksikliÄŸi söz konusu. Osmanlı askerinin o gün tuttuÄŸu notlar, akademisyenler tarafından son 10-15 yıldır yeni yeni okunuyor. Bu askeri evraklar yeniden okunmak zorunda. Aradan 100 yıldan fazla süre geçti, birliklere ait zayiat cetvelleri ve hastane kayıtları okunduÄŸu zaman ancak Çanakkale Cephesi’ndeki net ÅŸehit sayısını ortaya çıkarabiliriz” diye konuÅŸtu.

Son gelişmelerden ilk siz haberdar olmak için bizi takip edin.