EYT’liler ekonomiye yük mü? Ekonomistlerden açıklama!

Türkiye’de şu anda 5.4 milyon kişi prim gün süresini doldurduğu halde yaş sınırını beklediği için emekli olamıyor. Adeta kaderine terk edilen, “emeklilikte yaşa takılanlar” (EYT) her seçim öncesinde tekrarlanan vaatlerin artık yerine getirilmesini bekliyor.

www. haberdeozgur.com’um haberine göre dünyanın birçok ülkesinde olduğu gibi Türkiye’de de sosyal güvenlik sistemi ve vatandaşların bundan yararlanma derecesi ile katlanılan maliyetler önemli tartışma konuları arasında bulunuyor.

 1999 YILINDA ÇIKARILAN KANUN

Türkiye’de bu konuda önemli değişikliklerden biri 1999 yılında çıkarılan 4447 sayılı kanunla yapıldı. Bu düzenleme ile getirilen yeniliklerden birisi de emekli olma yaşının artırılması olmuştu. Düzenlemeden önce emekli olabilmek için sadece iki koşul vardı: çalışma süresi ve prim gün sayısı. Kadınlar için 20 erkekler için 25 yıl sigortalı olma koşulu yanında 5000 gün prim ödenmesi emekli olmak için yeterli idi.

KANUN İLE GETİRİLEN DEĞİŞİKLİKLER

Şu an tartışma konusu olan yasa değişikliği ile birlikte ise bu koşullara ek olarak bir de yaş sınırı getirildi. Düzenleme öyle yapılmıştı ki yaş sınırı sadece kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren işe başlayanlara değil, çalışma hayatına daha önceden girmiş olanlara da uygulanmaya başlandı. Mevcut çalışanlar için getirilen bu sınırlama ile birlikte artık emekli olabilmek için kadınlar 40 ila 58, erkeklerde ise 60’a varan ve kademeli olarak gerçekleşen yaş sınırlaması uygulamaya girdi. Bu sınırlamanın yanı sıra prim gün sayısı da 7000 güne çıkarıldı. Böylelikle emekli olmak için prim ödemek yetersiz hale gelmiş, aynı zamanda da belli yaşa ulaşmış olmak zorunlu hale geldi.

TALEPLER TOPLU HALDE YAPILMAYA BAŞLANDI

Bu düzenleme ile birlikte haklarının ihlal edildiğini düşünen ve yaş kriteri nedeniyle emekli olamayanlar bu haklarının iade edilmesi ve yaş sınırının kaldırılması için örgütlü bir mücadeleye girişti. Bugün ülkede “Emeklilikte Yaşa Takılanlar” adı ile mücadelelerini sürdüren bu grup taleplerini siyasi partilerin gündemine aldırmayı başarmıştı.

PEKİ CİDDİ BİR MALİYET VAR MI?

Ancak milyonlarca kişinin hak taleplerini yerine getirmeyen iktidar, her seferinde EYT’lilerin ekonomiye ciddi bir yük olacağını iddia ediyor. Peki, gerçekten EYT’liler gerçekten ekonomik olarak Türkiye’ye yük olur mu? Bu konuyu birçok uzman çeşitli zamanlarda yanıtladı.

SGK’NIN YAPTIĞI HESAP

İlk olarak SGK tarafından yapılan hesaba göre, 8 Eylül 1999 öncesi işe başlayanlarda yaş şartının kaldırılması halinde 668 bin 4/a’lı, 138 bin 4/b’li ve 465 bin 4/c’li olmak üzere toplam 1.3 milyon kişi hemen emekli olabilecek durumda. 1.3 milyon kişinin tamamının emekli olması halinde yıllık 23.5 milyar lira, 6.3 milyon kişinin tamamının yaşı beklemeden emekli olması halinde ise bugünkü değeri ile 753.8 milyar lira maliyet çıkacak.

ÖZGÜR ERDURUSUN YANITLADI

Bu konuda konuşan uzman isimlerden birisi olan Sosyal Güvenlik Uzmanı Özgür Erdursun, EYT konusunda maliyetin her zaman öne sürüldüğünü ancak EYT’lilerin aslında aman aman bir maliyeti olmadığını belirterek, “Zaten kanun çıkarsa herkesin emekli olması mümkün değil. Ülkemizde her yıl 250-300 bin kişi emekli oluyor. Bugün yasa çıksa dahi 5 milyonun hepsinin emekli olması mümkün değil. Yasa çıkarsa Türkiye’de emeklilik sistemi de değişmeyecek” dedi.

 ABARTILDIĞINI GİBİ BİR MALİYET YOK

Bu durumun sadece 8 Eylül 1999 öncesi sigortalı olanları ilgilendirdiğini belirten Erdursun, şunları söyledi: “Daha sonrasında sigortalı olanlar emeklilikte yaşa takılanlar değildir. Bu nedenle yasa çıkarsa 5 milyondan 700-800 bini emekli olur ve kademeli olarak da yaklaşık on yıla yayılır. Çünkü prim gününü ve sigortalık süresini tamamlama durumu var. EYT konusunda sanki Türkiye Cumhuriyeti’nin bütçesi kadar bir maliyet varmış gibi lanse edildi. Bugün baktığınızda 20 milyar gibi bir maliyeti var. Zaten her yıl 300 bin kişi emekli oluyor. Yani yasa çıkarsa 700 bin kişi emekli olacak ve aslında yasadan 400 bin kişi yararlanmış olacak. Emeklilikte yaşa takılanların maliyeti, abartıldığı gibi bir maliyeti yok.”

EYT-SYDD’NİN HAZIRLADIĞI RAPOR

Diğer yandan Emeklilikte Yaşa Takılanlar Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği’nin hazırladığı raporda, benzer rakamlar ortaya çıktı. EYT-SYDD’ye göre EYT yasası çıkmış olsa ilk etapta emekli olacak kişi sayısı 750 bin ile 1 milyon kişi arasında kalacak. Kişi başı aylık 1600 TL emekli aylığı ödendiği dikkate alınırsa, aylık 1.2 milyar, yıllık olarak da 14.4 milyar liralık bir maliyet ortaya çıkacak.

YÜKSEK BİR MALİYET ÇIKMIYOR

Öte yandan daha önce konu hakkında benzer açıklamalarda bulunan Ankara Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yalçın Karatepe, şunları söyledi: “Hemen emekli olma imkânına sahip olanlardan, emekli olmayı tercih edeceklerin sayısını, yukarıdaki varsayımlar çerçevesinde, yaklaşık 700 bin kabul edersek, emekli sayısının 2018 yılı Ağustos ayı sonundaki toplam sayının 5.6 oranında artmasına yol açacaktır.

Yaş sınırı kalkması durumunda emekli olmayı tercih edeceklerin de mevcut emeklilerin aldıkları tutarlarda emekli aylığı alacağını varsayabiliriz. Bu durumda, bu imkânın sunulması halinde bundan yararlanacak olanların sisteme getireceği aylık ek yük mevcut ödemenin 5.6’sı oranında, yaklaşık 1.176 milyon, yıllık toplam 14 milyar lira olacaktır. Hesaplanan bu rakam şimdiye kadar telaffuz edilenlerden oldukça düşüktür.

Bizi takip edin: