EYT
EYT’de BES bilmecesi
EYT Emeklilikte Yaşa Takılanlar sorunu için artık sona gelindi. EYT yasası için geri sayım başladı. Mağdurların EYT çıktı mı, çıkacak mı soruları artık yasa hakkındaki detaylara evrildi. Borçlanma, askerlik, doğum, yaş ve prim derken birçok EYT’linin çok daha iyi bilmediği BES konusunu bugün ele aldık. Yaklaşık 6 milyon EYT’li için BES bilmecesini Sosyal Güvenlik Uzmanı Ali Duman anlattı.
EYT’de sorunlar teker teker çözüldü, tüm hazırlık aşamaları tamamlandı. Artık gözler Aralık ayında meclise gelmesine kesin gözüyle bakılan EYT yasası detaylarına çevrildi. Artık EYT’liler de neredeyse tüm problemleri öğrendi. Fakat EYT’de BES bilmecesi hala çok az kişi tarafından biliniyor. Bu konu hakkında TÜRKONFED Başkanı Ali Duman önemli açıklamalarda bulundu ve olası kredi fırsatında kaç BES’linin yararlanabileceğine dikkat çekti.
EYT’DE BES BİLMECESİ CEVAP BULDU
EYT Emeklilikte Yaşa Takılanlar hakkında BES mağduriyetine değinen SGK Uzmanı Ali Duman, olası bir kredi kolaylığı ve kaç kişinin BES kapsamında olduğuyla ilgili çarpıcı açıklamalarda bulundu. Duman şu ifadeleri kullandı:
“2022 yılı içerisinde yapılan tespitler 13,5 milyon BES’ten fayda sağlayan vatandaş olduğunu söylüyor ama otomatk katılım farklı, bireysel katılım farklı. Bu iki sayı beraber değerlendirilmiş. Otomatik katılım çalışanların zorunlu olduğu BES’i. Bir de bireysel katılım var. Yatırım amaçlı, vatandaşlar kabul edilen sigorta şirketlerine banka kanallarıyla müracaat ediyorlar ve devlet katkısı alıyorlar. İlk devlet katkısı 2013 yılında bireysel katılımlara gelmişti. Daha sonra 2018 yılında otomatik katılım zorunlu oldu. Çalışan herkes 45 yaşını doldurmadıysa BES’e kayıt olmak mecburiyetinde. Bununla beraber işçilerin maaşlarından yüzde 3’lük bir kesinti uygulanmaya başladı. Peki BES 2022 yılına kadar %25 katkı sunuyordu. Yapılan yasal düzenleme ile şu an ki BES’e devlet katkısı yüzde 30’a yükseltildi. Fakat sistemde 56 yaşına kadar kalma, en az da BES’10 yıl prim ödeyenler bu katkının tamamı alınabiliyor. Problem de tam bu noktada. Arada çıkmak isteyenler devlet katkısından neredeyse çok minimize bir şey alıyorlar.
Bir kere 3 yıldan önce çıkan hiçbir şey alamıyor. Sadece yatırdığı fona kesintisi olan yüzde 3’ü geri alıyor. 3 yıldan sonra ayrılmak isteyen devlet katkısının yüzde 15’ini yani yüzde 30’un yüzde 15’ini alıyor. 6 sene sonra BES’ten çıkmak isteyen yüzde 30’un yüzde 35’ini alıyor. 10 yıldan sonra yüzde 60’ını, 56 yaşını tamamladığı an emeklilik sistemine geçişi kabul ediliyor. İşte bu durumda yüzde 100’ü alınabiliyor. Diyelim ki 01.01.2020’de başlamış çalışan ve 31 Aralık 2022’de ayrılacak. Yani 3 yıl BES’te kalmış ayrılacak. Bunun alakalı 2020 yılının asgari ücreti 2943 lira, bunun 12 aylık kazancı 35.316 lira. Bu çalışanın 1 yıllık brüt kazancıdır. Bunun yüzde 3’ü fona ayrılan para. Bu da 1060 TL yapıyor. Bu 1060 lira 2020 yılında bir işçinin fona 1 yılda verdiği para. Bu rakama yüzde 25’lik devlet katkısı 265 TL. 2021 yılı için konuşalım. Asgari ücret 3577, 50. Yıllık kazancı 42. 930. Bunun yüzde 3’ü BES’e ödenen para. 1288 TL fona aktarıldı. Buradan da gelecek yüzde 25’lik devlet katkısı 322 lira. 2022 yılında iki adet asgari ücret var. Birinci dönemi için 5.004 lira. 6 aylık döneme bakıldığında 30 bin 24 lira. Bunun BES’e katkısı 901 lira. 6 aylık paranın devlet katkısı ise 270 TL. 2022 yılının ikinci dönemini de açıklayalım. 6471 TL brüt ücret bulunuyor. Çarpı 6 ay 2022’nin ikinci 6 aylık döneminde ortaya çıkan kazanç 38.826. Bunun yüzde 3’ü devlet katkısı. Bu da 1165 lira yapar. Bunun da devlet katkısı 350 lira.
Yani vatandaşın son 3 yıl içerisinde BES’e ücretinden aktardığı 1060 TL, 1288 TL, 901 TL ve 1165 TL. Yani vatandaş toplamda 3 yıl için BES’e 4414 lira para vermiş. Devlet katkılarının tamamı ise 1207 lira. Bu rakamda 4417 liraya devletin vaat ettiği 1207 liralık destek. Ancak devlet diyor ki 3 yılı doldurduktan sonra buradan ayrılırsan 6 yıl, 10 yıl emekli olmayı beklemezsen 1207 liralık paranın ’ini alabilirsin. Yani bu da 181 TL’ye tekabul ediyor.
BES’E AVANTAJLI KREDİ İMKANI NASIL?
Avantajlı kredi demek, vadeyi düşük tutmak demektir. Evlilik, araç alımı ya da ev alımı… Bu gibi satın alımlarda sistemdeki paranın yarısını alarak sistemi bozmadan ayrılabilir. Fakat 2018 yılında gelen zorunlu BES’te birikecek ortalama para 6 bin TL’dir. Bunun yarısı da 3 bin TL yapar. Bu para ev alımında, arsa alımında, araba alımında ya da mücbir sebeplerle işimize yarar mı? Çok da mantıklı değil. Fakat büyük katılımcı için BES daha mantıklı olabilir. Çünkü 12 aylık asgari ücret katkı olarak değerlendirilir. O da ortalama 1 sene için 69 bin TL yapar. 69 bin TL’nin de 22 Ocaktan itibaren yüzde 30’u alınacak. Bu da ortalama 21 bin TL yapar. Yani yüksekten ödeyenler için mantıklı olabilir. ”
