Ekonomi
Emekli Maaşları Artıyor: Yeni Sistemde Çok Çalışan Çok Kazanacak
Orta Vadeli Program (OVP) çerçevesinde, emekli maaşlarının hesaplanma yönteminde köklü değişiklikler yapılması planlanıyor.
Orta Vadeli Program (OVP) çerçevesinde, emekli maaşlarının hesaplanma yönteminde köklü değişiklikler yapılması planlanıyor.
Yeni sistem, çalışanların sosyal güvenlik sisteminde daha uzun süre kalmalarını teşvik ederek, daha fazla prim günü olanların emekli maaşlarının artırılmasını amaçlıyor. AK Parti Grup Başkanı Abdullah Güler, emeklilikte öne çıkan üç temel başlığı ve detayları açıkladı.
ÇALIŞMA SÜRESİ ÖNEM KAZANACAK
Yeni düzenlemeyle, emeklilik maaşlarını belirleyen kriterlerde değişiklik yapılacak. Artık sadece yatırılan prim miktarları değil, çalışma gün sayıları da maaşı etkileyecek. Bu sayede, daha yüksek maaş almak isteyenler sistemde daha uzun süre kalmayı tercih edecek. Mevcut sistemde, emekli maaşı 1999 öncesi, 1999-2008 arası ve 2008 sonrası olmak üzere üç ayrı dönem için hesaplanıyor. Yeni düzenlemede ise bu karmaşık hesaplama yöntemlerinin sadeleştirilmesi hedefleniyor.
MAAŞ HESAPLAMADA KULLANILAN PARAMETRELER
Yeni sistemde maaş hesaplamasında kullanılan parametreler şunlar olacak:
- Sigortalının prim ödemeleri (SPEK: Sosyal Güvenlik Prime Esas Kazanç)
- Üç dönem için aylık bağlama oranları
- Önceki yılın güncelleme katsayısı
- Önceki yılın enflasyon oranı
- Önceki yıl büyümenin yüzde 30’u
- İçinde bulunulan yılın enflasyon artışları
DİLEKÇE TARİHİ AYLIĞI ETKİLİYOR
Maaş bağlama sürecinde kullanılan güncelleme katsayıları, yıllar arasında maaş farklılıklarını da etkiliyor. Örneğin, 2024 yılında uygulanacak güncelleme katsayısı, 2023 yılı enflasyon ve büyüme oranlarına göre daha yüksek olacak. Bu durum, 2024 yılında dilekçe veren bir sigortalının, 2025 yılında emekli olacak birine göre yaklaşık yüzde 30 daha fazla maaş almasını sağlayacak. Yeni sistemle birlikte, bu katsayıların sabitlenmesi planlanıyor, böylece yıldan yıla maaş farklılıkları ortadan kalkacak.
GÜNDEMDE OLAN KONULAR
Yeni düzenlemelerde şu başlıklar öne çıkıyor:
- Aylık bağlama sistemindeki karma yapının sadeleştirilmesi
- Ocak ve Temmuz enflasyon artışlarının yeniden düzenlenmesi
- Aktüeryal dengenin (çalışan-emekli oranı) sağlanması
- Sistemden daha uzun süre kalanların emekli aylığının artırılması
ÜÇLÜ YAPI DEĞİŞECEK
Emekli maaşı hesaplamasında kullanılan üçlü yapı sisteminin karmaşıklığı, hem emekliler hem de sosyal güvenlik yetkilileri için kafa karışıklığına yol açıyor. 1999 öncesi, 1999-2008 arası ve 2008 sonrası dönemler için ayrı ayrı hesaplamalar yapılıyor. Yeni düzenlemeyle bu yapı sadeleştirilerek tek bir hesaplama yöntemi uygulanacak. Bu değişiklik, hem yüksek prim ödeyenlerin hem de çok çalışanların daha yüksek maaş almasını sağlayacak ve çalışmayı teşvik edecektir.
TABAN MAAŞ UYGULAMASI VE SORUNLAR
Son yıllarda, düşük maaş alan emeklilere taban maaş uygulaması büyük avantaj sağlamıştı. Ancak, bu uygulama sıfır artış sorununa ve adaletsizliklere yol açabiliyor. Ayrıca, taban maaşın hemen üstünde olan emekliler arasında yüksek prim ödeyenlerle düşük prim ödeyenler arasında maaş farkının minimal olması, adaletsizlik yaratmaktadır.
KAYITDIŞILIK VE GİZLİ KAYITDIŞILIK
Yüksek prim ödemesine rağmen düşük maaş alma durumu, kayıt dışı ve gizli kayıt dışı sorunlarını da beraberinde getiriyor. Bu durum, vergi ve prim kaçakçılığına yol açarken, çalışanların geleceğini de riske atıyor. Daha adil bir sistem, kayıt dışılığı azaltabilir ve hem emeklilerin hem de devletin menfaatlerini koruyabilir.
ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
- Aylık bağlama sistemi, karma yapıdan kurtarılarak tek bir oran ve güncelleme ile sadeleştirilmelidir.
- Taban maaş uygulaması yerine, yüksek prim ödeyenlerin daha yüksek emekli maaşı almasını sağlayacak bir sistem oluşturulmalıdır.
- Ortalama güncelleme katsayısının belirlenmesi, emekli maaşlarındaki yıllık farklılıkları ortadan kaldırabilir.
- Enflasyon artışları, aylık bağlama sisteminde daha adil bir şekilde uygulanmalı ve emekli maaşlarının erimesi önlenmelidir.
GÜNDEME GELECEK DÜZENLEMELER
Yeni düzenlemelerin 2024 yılı üçüncü çeyreğinde teknik çalışmalarla ortaya çıkması ve yasama döneminde gündeme gelmesi bekleniyor. AK Parti Grup Başkanı Abdullah Güler, daha adil ve sürdürülebilir bir emeklilik sisteminin oluşturulması gerektiğini vurguladı ve dünya örneklerinin dikkate alınarak uygulamaların yapılması gerektiğini belirtti.
TÜVTÜRK Duyurdu: Araç Muayenesi Zorunluluğu Kaldırıldı
